تحلیل و بررسی شاخص های عملیات تخلیه و بارگیری کانتینری بندر شهید رجایی با استفاده از شبیه سازی در نرم افزار ARENA

بندر دارای یک سیستم پویا با الگوی تصادفی و پیچیده است که از موجودیت های متعددی که دارای روابط پیچیده اند، تشکیل شده است. پیچیدگی بنادر، نیاز به خدمت دهی به کشتی های مدرن از جانب بندر و هزینه های بالای این صنعت، نیاز به ابزاری انعطاف پذیر و پویا جهت مدیریت بنادر در ارزیابی نیاز های آینده، تعیین شاخص های مناسب ارزیابی عملکرد و امکان مقایسه آنها با استانداردهای دیگر بنادر دنیا را ضروری می سازد. بهره وری بنادر یک شرط مهم به منظور زنده ماندن در رقابت جهانی تجارت حمل و نقل است. ایجاد زیر ساخت ها، تجهیزات و توسعه امکانات در بنادر برای اجرا و خرید بسیار هزینه بر می باشند از این رو استفاده نا کارا از آنها باعث از دست دادن سرمایه و افزایش هزینه های عملیاتی بنادر می شود. بنابراین اهدافی مانند داشتن ترمینال کانتینری با توان عملیاتی بالا، نرخ بهره وری بالای تجهیزات، کاهش زمان های تخلیه و بارگیری، کاهش زمان معطلی کشتی ها، کاهش ترافیک و ازدحام کشتی و کامیون در ترمینال کانتینری و همچنین کاهش هزینه های سرمایه گذاری و عملیاتی از اهمیت به سزایی برخوردار است. هدف از این تحقیق، ارایه مدلی پویا برای ارزیابی عملکرد ترمینال کانتینری بندر شهید رجایی است به گونه ای که بتوان به صورت پارامتریک و در هر بازه زمانی شاخص های کلیدی عملیات کانتینری را برآورد کرد و تصمیمات لازم را اتخاذ نمود.

تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش جمع آوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. در این تحقیق عملیات تخلیه و بارگیری کنار اسکله در ترمینال های کانتینری بندر شهید رجایی شامل بخش های دریایی و بندری با استفاده از نرم افزار ARENA شبیه سازی شده است. برای طراحی مدل و اعتبارسنجی آن از اطلاعات کشتی های کانینری ورودی به بندر شهید رجایی طی 4 ماهه اول سال 1399 استفاده شده است.

با توجه به تدوین دو سناریوی وضعیت فعلی و وضعیت قبل از اعمال تحریم های اقتصادی، در بخش میزان بهره وری اسکله ها و گنتری کرین ها، نتایج نشان داد که در وضعیت فعلی متوسط ضریب اشغال اسکله های پر ترافیک یال شرقی و پیشانی و گنتری کرین های آنها به ترتیب 27 و 34 درصد بوده که با تغییر آهنگ ورود کشتی و اعمال شرایط قبل از تحریم ها ضریب اشغال اسکله ها و گنتری کرین های مذکور افزایش یافته و به ترتیب به حدود 39 و 50 درصد رسیده است. در مورد زمان انتظار کشتی ها نیز مشاهده شد که در سناریوی دوم (وضعیت قبل از اعمال تحریم ها) با افزایش تعداد کشتی های ورودی در سایزهای بزرگ و متوسط، زمان انتظار کلیه کشتی ها خصوصا در گروه های متوسط و خیلی کوچک افزایش چشمگیری داشته است.

با توجه به مطلوبیت وضعیت شاخص های ضریب اشغال اسکله ها و نسبت زمان انتظار به زمان سرویس در هر دو سناریو، نیاز به توسعه منابع در هیچ کدام از سناریوها دیده نمی شود.