تقریری تازه از اندیشه جامعه شناختی پی یر بوردیو در زمینه تاریخ و عقل

علایق نظری بوردیو در جامعه شناسی معاصر که دامنه وسیعی از موضوعات در حوزه های مختلف علوم انسانی را پوشش می دهد، نشان از تلفیق و ترکیب رهیافت های نظری متنوع در آثار این جامعه شناس فرانسوی و همچنین اثرپذیری فکری وی از آرای دیگر اندیشمندان پیش از خود دارد. موضوع عقل و تاریخ و ارتباط بین این دو مفهوم، یکی از چالش برانگیزترین مباحثی است که پی یر بوردیو در بطن نظریات و مباحث خویش بدان پرداخته؛ لیکن کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. براین اساس، این مقاله در نظر دارد تا با بررسی آرا و اندیشه های نظری بوردیو درباره ارتباط میان عقل و تاریخ، با اتخاذ روش پژوهش هرمنوتیک متن محور، ضمن دستیابی به تقریری نو از اندیشه بوردیو، به واکاوی خصیصه های فکری وی در این زمینه بپردازد. در این راستا متناسب با سوالات پژوهش، ضمن مرور منابع متعدد از بوردیو و شارحان او و بازاندیشی مفاهیم متعلق به وی، ابتدا به بیان برخی از اصلی ترین ریشه های فکری بوردیو که در قرابت با چشم انداز او به موضوع تحقیق قرار دارند، پرداخته شد؛ سپس وجوه بارز اندیشه بوردیو درباره موضوع تحقیق واکاوی شد و چهار وجه اساسی در نظریات وی درباره رابطه میان عقل و تاریخ به دست آمد که عبارت اند از: رد انگاره های ذات باورانه درباره تاریخ و عقل؛ رد انگاره های عام و جهان شمول؛ رد نظریه های تکامل تاریخی؛ و مرکزیت زدایی از سوژه شناسا در بستر تاریخ.