طراحی الگوی توسعه و انتخاب مدل کسب و کار مبتنی بر نوآوری اجتماعی

توسعه و انتخاب مدل کسب و کار، یکی از حیاتی ترین تصمیم های مدیران و صاحبان کسب و کار به منظور بقا، رشد و سودآوری در صحنه رقابت است.  این تصمیم با عدم قطعیت ها و پیچیدگی هایی همراه است که توجه به توسعه ابزارهای کاربردی را ضروری می سازد . از سوی دیگر بیشتر ابزارهای موجود، با نگاه اقتصادی ارایه شده و کمتر به حل مسایل اجتماعی توجه دارند،  هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگویی برای  توسعه و انتخاب مدل کسب و کار مبتنی بر نوآوری اجتماعی است.

 پژوهش حاضر پژوهشی کیفی است که از منظر هدف، کاربردی و از منظر روش ، مطالعه موردی چندگانه است . به منظور شناسایی فرایند توسعه و انتخاب مدل کسب و کار، شیوه نامه و سوالهای مصاحبه به شکل نیمه ساختاریافته و با روش  5w1h تدوین شد. روش انتخاب نمونه ، قضاوتی و هدفمند و  نمونه آماری شامل   11 نفر از صاحبان کسب و کار فعال در حوزه نوآوری اجتماعی که تجربه توسعه مدل کسب و کار نیز داشته اند، می شود  پس از کدگذاری مصاحبه ها و تجزیه و تحلیل آن ها، بر اساس نتایج مطالعه موردی چندگانه و ادبیات موجود، ابزارهای پیشنهادی   شامل ماتریس توسعه مدل کسب و کار و ماتریس انتخاب مدل کسب و کار مبتنی بر نوآوری اجتماعی طراحی گردید. هم چنین از روش گروه کانونی شامل 10 نفر از صاحبان کسب و کارها که دارای تجربه توسعه مدل کسب وکار و نوآوری اجتماعی بودند به منظور اعتبارسنجی و تایید الگو استفاده شد.

یافته های حاصل از مطالعه موردی چندگانه نشان داد که صاحبان کسب و کارها، در مرحله توسعه مدل کسب و کار از جلسه های ایده پردازی استفاده می کنند و در مرحله انتخاب مدل کسب و کار جدید با نظرسنجی از خبرگان بر مبنای اطلاعات راهبردی کسب و کار ، گزینه های موجود را ارزیابی و مدل کسب و کار مناسب را انتخاب می کنند. بر این اساس الگوی پیشنهادی شامل 2 مرحله توسعه و انتخاب مدل کسب و کار طراحی گردید. در مرحله اول با استفاده از ابزار پیشنهادی  با عنوان ماتریس توسعه مدل کسب و کار، گزینه های محتمل برای توسعه مدل کسب و کار شناسایی یا ایجاد می شود و در مرحله دوم با به کارگیری ماتریس انتخاب مدل کسب و کار، گزینه هااولویت بندی شده و مدل نهایی انتخاب می شود.

ماتریس توسعه مدل کسب و کار به جهت استفاده از ابعاد نوآوری در مدل  کسب و کار و ساختار دهی به جلسات ایده پردازی و ماتریس انتخاب مدل کسب و کار با در نظر گرفتن اطلاعات راهبردی کسب و کار، دو ابزار مناسب  برای توسعه و انتخاب مدل کسب و کار با هدف افزایش منافع و کاهش هزینه های اقتصادی/ اجتماعی می باشند