نقش دین و حمیت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره های نهج البلاغه

پس از جنگ صفین، در پی هجوم سپاه شام به نواحی کوفه و بی تفاوتی عراقیان در برابر غارات، امیرالمومنین علی (ع) دو مولفه «دین و حمیت» را عامل همگرایی اجتماعی دانسته که فقدان آن منجر به تشتت در سپاه عراق شده است. تفرقه عراقیان، زمانی بیشتر نمایان می شود که به همسایه عراق یعنی شام نظر کنیم؛ جایی که مردمی متحد و مطیع دارد. علت فرمانبرداری شامیان، همواره مورد بحث و مناقشه بوده است؛ اما اینکه دین و حمیت به عنوان یک قانون قطعی و جهان شمول قلمداد شده و در شام اموی، موجب اتحاد شده باشد نیاز به تحلیل و بررسی دارد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، مفهوم دین و حمیت را بازشناسی کرده و با تکیه بر جریان شناسی، به بررسی عوامل همسازگری در شام پرداخته است. برآیند پژوهش نشان می دهد که معاویه با شناخت باورهای پیشا اسلامی شامیان، دین و حمیت مردم را مطابق اهداف خود پرورش داد. او با تکیه بر این دو مولفه، جریان های عثمان گرا و برتری طلبان شهری را شکل داد و از قدرت این دو جریان بهره ای وافر برد.