تعیین محتوی و منشاء یابی هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) در گردوغبار داخلی ساختمان های اداری کلان شهر اصفهان، ایران

امروزه شهروندان بیش تر اوقات خود را در فضاهای سربسته حضور دارند و از این رو، احتمال مواجهه آن ها با انواع ترکیبات آلاینده و از جمله هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) با قابلیت ناهنجاری زایی، جهش زایی و سرطان زایی قابل توجه است. بر این اساس، این مطالعه با هدف ردیایی، تعیین محتوی و منشاء یابی ترکیبات PAH در نمونه های گردوغبار داخلی برخی ساختمان های اداری شهر اصفهان در سال 1401 انجام شد.

در این مطالعه توصیفی-مقطعی، در مجموع 84 نمونه گردوغبار از 28 مکان نمونه برداری جمع آوری شد. در آزمایشگاه و پس از استخراج آنالیت ها، نسبت به شناسایی و تعیین مقادیر گونه های PAH با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی (GC-MS) اقدام شد. منشاء ترکیبات PAH در نمونه ها نیز با استفاده از روش نسبت های تشخیصی مولکولی (MDRs) تعیین و پردازش آماری داده ها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد.

نتایج بیان گر شناسایی 16 گونه دارای اولویت PAHs در نمونه ها با مقادیر کمینه، بیشینه و میانگین مجموع به ترتیب برابر با 4575، 16589 وµg/kg 9838 بود. به علاوه، میانگین مقادیر ایزومرهای نفتالن، فلورین، فنانترن، فلورانتن، پایرن، بنزو (آلفا) آنتراسن، کرایسن، بنزو (بتا) فلورانتن، بنزو (کا) فلورانتن، بنزو (آلفا) پایرن، دی بنزو (آ،اچ) آنتراسن، بنزو (جی،اچ،آی) پریلن و ایندن (1،2،3 سی.دی) با حد مجاز سازمان حفاظت محیط زیست ایران اختلاف معنی دار آماری داشته (0/050> p) و از بیشینه رواداری این سازمان بزرگ تر بوده اند. نتایج روش MDRs نشان داد که ترکیبات PAH نمونه های گردوغبار غالبا از منابع پیروژنیک (Pyr) نشات گرفته اند.

با توجه به مخاطرات ناشی از مواجهه با ترکیبات PAH، نسبت به ردیایی، تعیین مقادیر، منشاء یابی و به ویژه ارزیابی خطر سلامت مواجهه با این ترکیبات آلاینده در نمونه های گردوغبار سایر اماکن سربسته از جمله مراکز تجاری، آموزشی، تفریحی و منازل مسکونی توصیه می شود.