بررسی رابطه بین دستیابی زیستی فلزات سنگین با ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در کاربری های مختلف

ارزیابی میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین و تعیین پارامترهای موثر در دستیابی زیستی در مدیریت و اصلاح خاک های آلوده نقش کلیدی دارد. به نظر می رسد درکاربری های مختلف با توجه به ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی متفاوت در خاک، عوامل تاثیر گذار در میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین در این کاربری ها متفاوت خواهد بود. در مطالعه حاضر که به منظور بررسی رابطه بین میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین با خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک در کاربری های کشاورزی، صنعتی و شهری انجام شده است؛ شهر اراک به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. تعداد 110 نمونه خاک سطحی به صورت تصادفی از این سه کاربری برداشت شد و پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در آنها سنجش گردید. کاربری های کشاورزی، صنعتی و شهری با استفاده از روش های آماری از نظر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی مقایسه شدند. بررسی ارتباط بین میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین با این خصوصیات به کمک آزمون اسپیرمن انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده بین کاربری های مختلف از نظر CEC، تنفس میکروبی، CaCO3 و ماده آلی اختلاف آماری معنی دار وجود داشت (05/0>p). همچنین بین کاربری های مختلف از نظر میزان دستیابی زیستی کبالت، منگنز، روی، مس، نیکل و سرب و مقادیر کل مس، سرب و روی اختلاف آماری معنی داری وجود داشت (05/0>p). در کاربری کشاورزی درصد رس، pH و EC خاک؛ برای کاربری صنعتی، EC، درصد رس، شن، سیلت، کربنات، ماده آلی، CEC و تنفس میکروبی و در کاربری شهری درصد سیلت، ماده آلی، تنفس میکروبی، کربنات، CEC و EC دارای همبستگی معنی داری با میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین بودند. در هر سه کاربری مورد بررسی EC با میزان دستیابی زیستی فلزات سنگین دارای همبستگی معنی داری می باشد و پارامتر تاثیرگذار در هر سه کاربری می باشد. این در حالی است که در کاربری های مختلف EC، CEC، بافت خاک، تنفس میکروبی، کربنات و ماده آلی پارامترهای موثر در دستیابی زیستی فلزات سنگین هستند و جهت اصلاح خاک های آلوده باید مدیریت شوند. به همین منظور باتوجه به ارتباط منفی بین کربنات و همچنین pH با دستیابی زیستی فلزات سنگین می توان استفاده از آهک و بیوچار را برای اصلاح خاک های مورد بررسی پیشنهاد داد.