مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد پنبه (Gossypium Hirsutum) با استفاده از روش های آماری چند متغیره در سه سال زراعی

این تحقیق به منظور ارزیابی و بررسی پایداری عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های برتر امیدبخش پنبه که از طریق روش های مختلف اصلاحی شامل هیبریداسیون و موتاسیون بدست آمده اند و نسبت به والدین خود برتری دارند در منطقه هاشم آباد گرگان انجام گردید.

در این آزمایش تعداد شش ژنوتیپ A-NBK، A-NB414، A-SKG، 96-A3، Va-1 وVa-2  به همراه شاهد گلستان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار طی سال های 99-1397 با استفاده از روش تجزیه مرکب، خوشه ای و مولفه های اصلی با استفاده از تجزیه گرافیکی ژنوتیپ در صفات، مورد بررسی قرار گرفتند.

بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مرکب ژنوتیپ های مورد بررسی در صفات تعداد شاخه زایا و عملکرد چین اول معنی دار نبودند. با وجود این صفات ارتفاع، تعداد غوزه، درصد زودرسی، عملکرد وش 30 غوزه، و عملکرد کل، عملکرد الیاف (30 غوزه)، طول الیاف، یکنواختی، ظرافت الیاف، استحکام، کشش الیاف، کیل کل و کیل 30 غوزه در سطح آماری یک درصد در بررسی ژنوتیپ ها معنی دار بود. ژنوتیپ A-NB414 با 110/3 سانتی متر بیشترین و رقم گلستان با 83/7 سانتی متر کمترین ارتفاع را داشتند. صفت عملکرد چین دوم ژنوتیپ A-NB414 با 1283/2 کیلوگرم در هکتار و صفت عملکرد کل در ژنوتیپ A-NB414 با 5067/1 کیلوگرم در هکتار به صورت معنی داری بیشتر از ژنوتیپ های دیگر بود. بر اساس نتایج بدست آمده سه مولفه دارای ریشه مشخصه بالاتر از دو (7/79، 2/76 و 2/49) بودند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها در 3 گروه طبقه بندی شدند.

نتایج بدست آمده نشان داد که ژنوتیپ های A-NBK و A-NB414 قابلیت معرفی شدن ارقام جدید و همچنین استفاده در برنامه های اصلاحی برای ایجاد تنوع ژنتیکی بالاتر را دارند. می توان از تلاقی ژنوتیپ A-NBK با رقم گلستان تنوع مطلوبی را به سبب زمینه ژنتیکی متفاوت دست یافت. ژنوتیپ Va-1 با داشتن یکنواختی الیاف بالا و عملکرد چین اول بالا به عنوان یک ژنوتیپ زودرس ظاهر گردید. ژنوتیپ A-NB414 و A-NBK با دارا بودن ارتفاع بلند، تعداد غوزه و درصد یکنواختی الیاف و عملکرد بالا در بین ژنوتیپ های مورد بررسی شرایط مطلوبی برای معرفی رقم جدید را داشتند.