تاثیر گرمایش سریع شمالگان بر الگوهای جوی در غرب آسیا

آهنگ افزایش دمای نامتناسب شمالگان نسبت به میانگین جهانی گرمایش سریع شمالگان نامیده می شود. با کاهش شیو نصف النهاری دما، چینش قایم سرعت باد مداری و در نتیجه سرعت باد در ترازهای بالا نیز کاهش می یابد. به دنبال کاهش سرعت باد مداری ، امواج راسبی بزرگ مقیاس با سرعت کمتر از غرب به شرق حرکت می کنند و در پی آن دامنه این امواج افزایش می یابد. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر گرمایش سریع شمالگان در منطقه غرب آسیا واقع در 60-30 درجه شمالی و 75-20 درجه شرقی است. در این پژوهش دوره های پیش و پس ازگرمایش سریع شمالگان به ترتیب 1991-1965 و 2021-1995 درنظر گرفته شده است. محل تشکیل بیشینه دامنه امواج تراز میانی جو در فصل زمستان در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان نسبت به دوره پیش از گرمایش سریع شمالگان، افزایش ارتفاع داشته است. همچنین گسترش عرض جغرافیایی بیشینه دامنه امواج راسبی در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان کاهش یافته است. از تغییرات در محل تشکیل و پهنای گسترش امواج راسبی می توان نتیجه گرفت که علاوه بر تغییر محل فعالیت موج، سرعت انتشار شرق سوی امواج در این فصل بیشتر شده است. در فصل تابستان، در دوره مورد مطالعه تندی جت جنب حاره بویژه در بخش های غربی تضعیف شده و موقعیت آن به سمت استوا جابجا شده است. شاخص گردش نصف النهاری در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان در اغلب بخش های غرب آسیا مقادیر معنادار مثبت و منفی دارد که به معنی نصف النهاری شدن امواج تراز میانی جو است. حرکت کند تر الگوهای جوی و افزایش احتمال وقوع رویدادهای فرین در تابستان در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان قابل انتظار است. در فصل پاییز در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان، موقعیت جت جنب حاره، استواسو شده و شدت آن، به ویژه در بخش شرقی منطقه غرب آسیا بیشتر شده است. تشدید جریان جتی در این بخش باعث تضعیف امواج سیا ره ای شبه ساکن می شود.