فرایند های ماگمایی در ارتباط با تشکیل سنگ های آتشفشانی آندزیتی ائوسن کوه کلوت قندهاری (شمال غرب انارک، استان اصفهان)

کوه کلوت قندهاری در حدود 40 کیلومتری شمال غرب انارک (استان اصفهان) واقع است. این منطقه بخشی از ایران مرکزی است و در غرب قطعه یزد و نزدیک به افیولیت عشین و محل عبور گسل کویر بزرگ قرار دارد. در شمال غرب انارک، مجموعه افیولیتی عشین، با سنگ آهک‏ های پالیوسن پوشانده شده و با سنگ‏ های آتشفشانی ایوسن قطع گردیده است. سنگ‏ های آتشفشانی ایوسن نیز با استوک گابرویی-دیوریتی ایوسن پسین قطع شده‏ اند. سنگ های آتشفشانی ایوسن کوه کلوت قندهاری بیشتر از نوع آندزیت بوده که در نمونه دستی از خاکستری تیره تا روشن متغیر بوده و دارای بیگانه سنگ های آمفیبولیت هستند. بافت‏ های پورفیری، خال خال، جریانی، غربالی و گلومروپورفیری مهم ترین بافت ها هستند. درشت بلورهای سازنده این آندزیت‏ ها شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و کلینوپیروکسن هستند و زمینه سنگ نیز از این کانی ها و نیز سانیدین، مگنتیت و آپاتیت تشکیل شده است. کانی‏ های زیولیت،کلریت، اپیدوت، سریسیت، کایولینیت و کلسیت نیز کانی های ثانویه ناشی از دگرسانی هستند. نتایج تجزیه شیمی کانی‏ ها نشان می دهد که پلاژیوکلازها از نوع آندزین تا لابرادوریت (مقدار آنورتیت 1/30 تا 3/52 درصد)، پتاسیم فلدسپارها از نوع سانیدین (مقدار ارتوکلاز 6/68 تا 3/71 درصد)، آمفیبول‏ ها کلسیمی و از نوع پارگاسیت (با عدد منیزیم 58/0 تا 71/0) و کلینوپیروکسن‏ ها از نوع دیوپسید (با عدد منیزیم 91/0 تا 93/0) هستند. داده های زمین شیمیایی سنگ کل عناصر اصلی نشان می دهد که این سنگ ها بیشتر از نوع آندزیت و تراکی آندزیت های آهکی قلیایی هستند. درنمودارهای سنگ‏ های آتشفشانی ایوسن کوه کلوت قندهاری بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه، نمونه ها غنی از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) و عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE) و فقیر از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE؛ چون (Ti, Ta, Nb هستند که مشخصه‏ ای از فعالیت ماگمایی در ارتباط با فرورانش است. داده‏ های زمین شیمیایی نشان می دهند که ماگمای اولیه سازنده سنگ های آتشفشانی ایوسن این منطقه از ذوب بخشی با درجه متوسط یک اسپینل لرزولیت گوشته سنگ کره ای به دست آمده اند. دلیل رخداد این فعالیت آتشفشانی نیز به احتمال بسیار فرورانش پوسته اقیانوسی نیوتتیس پیرامون خردقاره شرق- ایران مرکزی (پوسته اقیانوسی عشین و نایین) است. این سنگ ها از نظر محیط زمین ساختی شبیه سنگ های موجود در قوس های آتشفشانی هستند.