اخذ رضایت آگاهانه در جراحی کودکان از منظر حقوق موضوعه ایران در بیمارستان 17 شهریور رشت

 در صورت عدم اخذ رضایت آگاهانه در اعمال جراحی کودکان، اصول چهارگانه اخلاق پزشکی رعایت نشده لحاظ می گردد. با عدم رعایت این اصول حقوق بیمار نقض شده و مسیولیت پزشک هم از نظر اخلاق پزشکی و هم حقوقی محقق می شود، زیرا در صورتی که رضایت فرد یا ولی او اخذ نگردد، جرم اتفاق افتاده و در صورت وجود اذن و تلف یا نقص عضو و عدم اثبات عدم تقصیر تنها مسیولیت مدنی محقق می شود، لذا با توجه به اهمیت مساله دریافت اذن و رضایت آگاهانه، در این مقاله وضعیت اخذ رضایت در اعمال جراحی کودکان با در نظرگرفتن نسبت فرد رضایت دهنده با سن بیمار، جنسیت بیمار و نوع عمل از نظر اورژانسی یا غیر اورژانسی بودن مورد سنجش قرار گرفت.

 در این مطالعه مقطعی توصیفی تحلیلی، اطلاعات رضایت نامه در اعمال جراحی کودکان بیمارستان 17 شهریور رشت از فروردین 1398 الی شهریور 1399، شامل سن بیمار، جنسیت بیمار، نوع عمل جراحی و نسبت فرد رضایت دهنده با بیمار چک لیست از پیش تهیه شده ای مبتنی بر رضایت اگاهانه موجود جمع آوری شده است. جهت تحلیل داده های پژوهش، برای متغیرهای کمی از آزمون آنالیز واریانس (ANOVA)، برای متغیرهای کیفی از آزمون دقیق فیشر (Fisher's exact test) استفاده گردید.  داده های جمع آوری شده وارد نرم افزار SPSS 21 شده است و سطح معناداری p<0.05 در نظر گرفته شد.

ملاحظات اخلاقی: 

این مطالعه توسط کمیته اخلاق تایید شده است. ملاحظات اخلاقی نظیر تکمیل فرم رضایت آگاهانه کتبی، مشارکت داوطلبانه، توضیح اهداف تحقیق و اطمینان در مورد محرمانه بودن اطلاعات رعایت گردید.

 بر اساس نتایج به دست آمده از 187 مورد، جراحی اورژانسی (3/61 درصد) و مابقی جراحی غیر اورژانسی داشتند که از افراد اعلام کننده رضایت 202 نفر ولی قانونی (2/66 درصد) و مابقی به ترتیب: فرد فاقد سمت قانونی مادر (8/31 درصد)، قیم با نامه (7/0 درصد) و فرد فاقد سمت قانونی (غیر از مادر) (3/1 درصد) بوده اند. بر اساس نتایج مطالعه حاضر در خصوص ولی قانونی 199 نفر (5/98 درصد) فرد رضایت دهنده پدر و 3 نفر (5/1 درصد) پدر و مادر هر دو بودند. در مورد فرد فاقد سمت قانونی هم 97 نفر (96 درصد) فرد رضایت دهنده مادر و 2 نفر (2 درصد) پرستار و 1 نفر (1 درصد) مادر خوانده و 1 نفر (1 درصد) مادربزرگ بوده اند. قیم با نامه 1 نفر (50 درصد) و 1 نفر (50 درصد) مادربزرگ بوده اند. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که جنسیت (p=0/894) و سن (p=0/336) با گروه رضایت دهنده ارتباط معناداری ندارد، اما نوع جراحی با گروه رضایت دهنده ارتباط معناداری داشت (p<0/001)، به طوری که بیشتر افراد رضایت دهنده در عمل جراحی اورژانسی ولی قانونی بیمار بودند.

 در بسیاری از موارد بررسی شده موازین اخلاقی و حقوقی در اخذ رضایت آگاهانه از ولی و سرپرست قانونی کودکان رعایت شده بود، ولی در هیچ کدام از این فرایندها در خصوص اخذ موافقت از کودک مدرکی ثبت نشده بود که این امر نیاز به توجه در نظام سلامت دارد.