تبیین مولفه های تعیین کننده تصمیم گیری فرزندآوری در زنان و مردان سنین باروری: یک مطالعه کیفی

در طی سال‏های اخیر، تغییرات گسترده‏ای در روند فرزندآوری خانواده‏ها ایجاد شده، به‏طوری که تمایل به فرزندآوری و داشتن فرزندان بیش‏تر در میان خانواده‏های ایرانی با کاهش چشمگیری مواجه بوده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تبیین مولفه‏های تعیین‏کننده‏ تصمیم‏گیری فرزندآوری در زنان و مردان سنین باروری انجام گرفته است.

پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی است. مشارکت‏کنندگان تعداد 19 نفر از زنان و مردان همسردار سنین باروری ساکن شهر زنجان بودند که در سال 1402 به روش نمونه‏گیری هدفمند و با رعایت اصل حداکثر تنوع، انتخاب و پس از کسب رضایت آگاهانه وارد مطالعه شدند. داده‏ها با استفاده از مصاحبه‏های نیمه ساختار یافته انفرادی تا زمان رسیدن به اشباع نظری گردآوری و به طور همزمان تحلیل شد. برای مدیریت تحلیل داده‏های متنی از نرم افزار MAXQDA نسخه 2020 استفاده شد.

در طی فرآیند استقرایی تحلیل داده ‏ها، هفت طبقه اصلی شامل الگوپذیری اجتماعی، بازاندیشی مدرن در ساختار خانواده، مقتضیات اجتماعی و اقتصادی، دغدغه ‏های نوین فرزندپروری، مسوولیت‏گریزی و آسایش طلبی، تجارب پیشینه ناخوشایند و چالش‏های سنی به عنوان مولفه‏های تعیین‏کننده‏ تصمیم‏ گیری فرزندآوری استخراج شد. طبقه مقتضیات اجتماعی و اقتصادی با 505 کد باز بیش ترین مفهوم تکرارشونده در تمام مصاحبه ‏ها بود.

هنجار شدن کم فرزندی در جامعه و تغییر ارزش‏ها و نگرش‏های افراد در راستای معنای فرزند از یک سو و معضلات اقتصادی و اجتماعی از سوی، دیگر افراد را به سوی کم فرزندخواهی سوق داده است. همچنین کم فرزندخواهی پاسخی است به گرایش های فردگرایی زنان و مردان و گریز از دغدغه ‏های فرزندپروری.