ارزیابی عوامل محدودکننده ی عملکرد چغندرقند بهاره در کشور با استفاده از روش CPA

تعیین عوامل محدودکننده ی عملکرد و تعیین سطح بهینه عامل محدودکننده برای کاهش فاصله بین عملکرد واقعی و قابل دستیابی در افزایش عملکرد محصولات زراعی نقش مهمی دارد. این مطالعه با استفاده از روش تحلیل مقایسه کارکرد Comparative Performance Analysis, CPA) با هدف تعیین عوامل محدودکننده ی اجزای عملکرد چغندرقند (شامل عملکردریشه و عیارقند) و تعیین سهم نسبی این عوامل در سال 1399 انجام شده است. این مطالعه از طریق تکمیل پرسش نامه در سطح 220 مزرعه چغندرقند بهاره در کل کشور اجرا شد. همه داده های گردآوری شده پس از ثبت با استفاده از روش رگرسیون گام به گام و روش (CPA) به طور جداگانه برای دو صفت عملکردریشه و عیارقند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس مدل های تولیدی منتج از این مطالعه، خلاء عملکرد ریشه معادل81/98 تن در هکتار (یا 57/2 درصد) و خلاء عیارقند معادل 4/88 واحد (یا 21/7 درصد) برآورد شد. در این میان، دو عامل فیزیوگرافیکی شامل ارتفاع از سطح دریا و طول جغرافیایی به ترتیب 14/1 و 30/1 درصد از خلاء عملکردریشه و عیارقند و یک عامل اجتماعی (میزان تحصیلات کشاورز) حدود 11/9 درصد از خلاء عیارقند را به خود اختصاص داد. در میان عوامل مربوط به مدیریت زراعی موثر بر خلاء عملکردریشه، 8/85 درصد به عواملی نظیر میزان مصرف بذر، تراکم نهایی بوته، روش آبیاری، تاریخ کاشت، پراکندگی بوته، تسطیح زمین، مدت ماندن ریشه در مزرعه، تنش خشکی و مقدار نیتروژن پایه به ترتیب با سهمی معادل 24/7، 11/3، 10/3، 9/8، 9/7، 8/8، 5/2، 4/1 و 1/9 درصد از مجموع خلاء عملکردریشه (81/98 تن در هکتار) را تبیین می کند و 14/2 درصد مربوط به عوامل دیگر بود. در ارتباط با خلاء عیارقند نیز عوامل مدیریتی شامل تعداد آبیاری، تاریخ قطع آبیاری، میزان کربن آلی موجود در خاک و میزان خسارت بیماری ها به ترتیب 24، 19، 10/3 و 4/6 درصد و در مجموع 57/9 درصد از 21/7 درصد از خلاء عیار قند (4/88 واحد) را تبیین می کنند.