پیامدهای بهداشتی و روانی جنگ های ترکیبی در جوامع انسانی: یک مطالعه کیفی باتکیه بر تاثیرات جنگ روسیه و اوکراین

در طی سالیان اخیر کشورهای متعددی در سطح جهان با نوع جدیدی از جنگ روبرو شدند که طرفین درگیری با استفاده از راهبردهای گوناگونی از قبیل استفاده از سلاح های نامتعارف، نقطه زن و هدف گیری مستقیم، استفاده ترکیبی از فناوری ها و زیرساخت های ارتباطی خودی و طرف مقابل، ایجاد اختلال در خدمات ضروری مانند آب، غذا، گاز و خدمات بهداشتی و تحریم های اقتصادی و عدم دسترسی شهروندان به نیازمندی های ضروری، جابجایی و مهاجرت های برنامه ریزی شده جمعیت غیرنظامی، جنگ شناختی و انجام عملیات های روانی و رسانه ای گسترده و استفاده از ظرفیت های مردمی طرف مقابل درگیری به نفع خود، جنگ سایبری، خشونت جنسی و... به نبرد می پردازند که به این نوع جنگ ها اصطلاحا جنگ ترکیبی می گویند. هدف از این مطالعه بررسی پیامدهای جنگ های ترکیبی بر سلامت جوامع انسانی با بهره گیری از تجربیات کسب شده در جنگ روسیه و اوکراین است.

مطالعه حاضر یک مطالعه مروری است که با استفاده از کلید واژه های جنگ روسیه و اوکراین، جنگ ترکیبی، بهداشت روان، امنیت غذایی در پایگاه های اسکوپوس و پابمد از دی ماه سال 1401 تا ابتدای خرداد 1402 انجام شد. در این مطالعه فقط مقالاتی انتخاب شدند که پیامدهای جنگ اوکراین را از نظر بهداشتی و روانی بررسی کرده بودند و سایر پیامدهای جنگ از قبیل ابعاد نظامی، سیاسی و اجتماعی حذف شدند.

در جنگ های ترکیبی، بیشترین آسیب وارده متوجه سلامت افراد در بخش نظامی و غیر نظامی می باشد. از جمله این جنگ ها می توان به جنگ روسیه و اوکراین اشاره نمود که در سال 2022 شروع شد و در طی این جنگ تاثیرات مخرب ناشی از جنگ ترکیبی در زیرساخت های بهداشتی و درمانی و آسیب شدید نیروهای غیر نظامی قابل مشاهده می باشد. در این میان بررسی روند جنگ و نحوه اثرگذاری آن بر سیستم سلامت، می تواند بسیار آموزنده باشد و در ارزیابی های مربوط به میزان آمادگی ها و تدوین راهبردهای دفاعی موثر واقع شود. فرماندهان و مسیولین سازمان ها و نهادهای بهداشتی و درمانی در بخش های مختلف کشوری و لشکری می بایست اقدامات جامعی را در بازنگری دستورالعمل ها و آیین نامه های اجرایی در حوزه اقدامات پدافندی، فراهم ساختن زیرساخت ها و تدابیر پیشگیرانه در راستای افزایش توان رزمی و میزان تاب آوری نیروهای نظامی و مردمی در برابر تاثیرات مخرب جنگ ترکیبی به عمل آورند. راهبردها، اقدامات مشترک و افزایش همکاری ها در جهت کاهش اثرات سوء جنگ های ترکیبی و حفظ سلامت عمومی بسیار ضروری است. همچنین تدوین قوانین جامع و تعهدنامه های بین المللی و تشدید مجازات ها در این خصوص می تواند از توسعه و فراگیر شدن این نوع تهدیدات در سطح جهان جلوگیری نماید و با حفظ و صیانت از دستاوردهای بهداشتی، سلامت جامعه جهانی را تضمین نمود.