مرجئه و قیام های ضد اموی در سرزمین های شرق خلافت

فرقه مرجیه یکی از فرق اسلامی است که نخستین بار با عدم داوری درباره صحابه پیامبر (ص) پا به عرصه وجود گذاشت. هرچند در ابتدا خط مشی این فرقه دوری از قضاوت درباره افراد و به تبع آن پرهیز از مجادلات سیاسی بود، اما با گسترش تعالیم ارجاء در میان مسلمانان و اقبال فراوان به آن، فرقه مذکور نیز وارد درگیریهای سیاسی شد. خلفای اموی از دیدگاه تسامح جویانه مرجیه که در صدد برقراری آرامش در میان مسلمانان بود، به خوبی بهره برده بردند. زیرا نظریه پردازان این فرقه آشتی و کنار آمدن با بنی امیه را درست می دانستند. از آن رو که خلفای اموی مسلمان هستند و ارتکاب به کبیره آنان را از دایره ی مسلمانی خارج نمی کند و قیام بر ضد آنان جایز نیست. به رغم اینکه در بسیاری از موارد این فرقه به عنوان حامی و پشتیبان عقیدتی دولت امویان عمل می کرد، اما در برخی از مواقع مرجیی مذهبان با اتکا به تعالیم این فرقه در مقابل حکومت اموی ایستاده اند. سوال پژوهش حاضر آن است که مرجیه در سرزمین های شرق خلافت چه مواجهه ای با امویان داشتند؟ فرض مطرح شده آن است که گروه های از مرجیه سیاست های عرب گرایانه و تبعیض های ناروای آنان را بر نتابیده و به مقابله با آن پرداختند. پژوهش حاضر با تکیه به منابع تاریخی و با روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است.