دعوای فاقد اثر قانونی

دعوای فاقد اثر قانونی دربرگیرنده مباحث متعددی است. در این میان، خاستگاه، چالش های شناسایی و ضمانت اجرای دعوای فاقد اثر قانونی، حلقه گمشده ادبیات حقوقی کنونی محسوب می شود. ازاین رو در مقاله حاضر تلاش می شود با روش توصیفی - تحلیلی، مباحث یادشده بررسی شود. در پایان، نتیجه آنکه، دعوای فاقد اثر قانونی ریشه در مباحث راجع به «دعوای غیرصحیح» در موازین فقهی دارد و با اصطلاح «دعوای غیرملزم» یا «دعوای غیرلازم» متفاوت است. همچنین دعوا زمانی فاقد اثر قانونی است که اولا، ادعا (نه دعوا) بر فرض ثبوت، اثر قانونی نداشته باشد؛ ثانیا، ادعا با توجه به خواسته اثر قانونی نداشته باشد؛ ثالثا، خواهان نسبت به امر موثر در فقدان یا ترتب اثر قانونی، سکوت کرده یا نسبت به فقدان اثر قانونی اقرار کرده باشد. افزون بر اینها، بر خلاف دلالت ماده 89 قانون آیین دادرسی مدنی، ورود دادگاه به ماهیت دعوا اقتضا می کند حکم به بطلان دعوای فاقد اثر قانونی صادر شود.