تحول سیال های کانه‏ ساز در کانسار طلای داشکسن، شمال‏ خاوری قروه، باختر ایران، برپایه ترکیب شیمیایی تورمالین و داده‏ های سیال های درگیر

کانسار طلای داشکسن با ذخیره‏‏ اکسیدی 52 میلیون تن و میانگین عیار‏ 77/1 گرم بر تن طلا، در میزبان داسیت/ریوداسیت پورفیری و برش‏‏ های داسیتی میوسن میانی، در باختر ایران تشکیل شده است. کوارتز، فلدسپار، هورنبلند و بیوتیت از کانی‏‏ های اصلی آن هستند و در بیشتر بخش‏‏ ها دگرسان شده‏‏ اند. این کانسار با گذار از سامانه پورفیری به اپی‏‏ ترمال با حضور تورمالین در دگرسانی‏‏ های فیلیک و سیلیسی، همراه با رگه‏‏ های طلادار شناخته می‏‏ شود. تورمالین در کانسار داشکسن با بافت‏‏ های افشان، رگه/رگچه و برشی رخ داده است و در بررسی های سنگ نگاری به شکل‏‏ های سوزنی (نوع اول)، شعاعی (نوع دوم) و تیغه‏‏ ای کشیده (نوع سوم) دیده می‏‏ شود. ترکیب شیمیایی سه نوع تورمالین روی نمودارهای مختلف نشان می دهد تورمالین ها می توانند نماینده ماهیت و تحولات سیال کانه‏‏ ساز باشند. برپایه تجزیه‏‏ های ریزکاو الکترونی، تورمالین‏‏ های‏‏ نوع اول و سوم ترکیب دراویت و نوع دوم دراویت مایل به شورل دارند و هر سه نوع در گروه قلیایی دسته‏‏ بندی می‏‏ شوند. تورمالین‏‏ های نوع سوم برخلاف تورمالین‏‏ های دو نوع دیگر، منطقه‏‏ بندی ضعیفی نشان می‏‏ دهند و مقدارهای بالاتری از عنصرهای Na، K، Fe و Mg و مقدار کمتری از Ca دارند. روی نمودار سه‏‏ تایی Fetot-Ca-Mg در جایگاه متاپسامیت و متاپلیت‏‏ های فقیر از کلسیم و سنگ‏ های کوارتز- تورمالینی جای می‏‏ گیرند. نسبت بالاتر Fe/(Fe+Mg) در انواع یک و دو نشان‏ دهنده خاستگاه ماگمایی- گرمابی آنهاست؛ اما این نسبت‏‏ در تورمالین‏‏ های نوع سوم متفاوت است و به شرایط گرمابی گرایش دارد. بررسی های سیال های درگیر روی رگه‏‏ های کوارتز- تورمالین- پیریت، گویای شوری از 9/15 تا 8/16 درصدوزنی معادل نمک طعام و دمای همگن‏‏ شدن از 185 تا 254 درجه سانتیگراد است. شواهد این پژوهش نشان می‏‏ دهد رگه کوارتز- تورمالین- پیریت در کانسار داشکسن موثر از وجود سامانه ای گسلی و در پی تغییرات فیزیکوشیمیایی سیال کانه‏‏ ساز در شرایط فشارزدایی و احتمالا ترکیب با آب‏‏ های جوی کم ژرفا پدید آمده است.