ارزیابی تغییرات کاربری زمین با استفاده از داده های سنجش از دور چند زمانی و مدل های آماری و میزان تاثیر آن در افزایش رواناب (مطالعه موردی حوضه گرگان رود استان گلستان)

تغییرات آب و هوا، کاربری زمین و تغییرات پوشش آن، بر فرایندهای رواناب فرسایش تاثیر قابل توجهی دارد. این مطالعه برای  بررسی تغییرات کاربری اراضی و میزان نقش آن در افزایش رواناب در حوضه آبریز گرگان رود طی یک دوره 35 ساله انجام شد و با استفاده از ادغام تکنیک های سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. در پژوهش حاضر تصاویر لندست مربوط به سال های 1986، 2006 و 2020 پردازش و  تجزیه و تحلیل شد. تاثیر کاربری زمین در پتانسیل رواناب نیز از طریق مدل نیمه توزیعی SWAT شبیه سازی و برای واسنجی از نرم افزار SWAT-CUP استفاده شد.. نتایج حاصل از بررسی های انجام شده در تغییرات کاربری اراضی طی بازه زمانی مشخص، حاکی از آن است که در بازه زمانی 2020-1986، بیشترین تغییر شکل مربوط به اراضی جنگلی است که از80/3342 کیلومتر مربع در سال 1986 به 87/1819کیلومتر مربع در سال 2020 کاهش یافته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تغییرات کاربری اراضی در حوضه رودخانه گرگان رود، به افزایش حجم رواناب از 45/149در سال 1986 به 86/159 میلی متر در سال 2020 (به میزان 89/6درصد افزایش داشته) منجر شده است و بیشترین تاثیر در افزایش رواناب نیز مربوط به افزایش کاربری اراضی کشاورزی و کاهش اراضی جنگلی به ترتیب به میزان 63/43 و 25/37درصد، در طی دوره آماری 2020-1986است. در نهایت، مقایسه اثر تغییرات کاربری اراضی بر مولفه های چرخه هیدرولوژیکی و مقادیر مختلف رواناب نشان می دهد که با ادامه روند تخریبی کاربری، مقادیر مختلف رواناب افزایش یافته و نفوذپذیری و آب گذری به آبخوان های سطحی و عمیق نیز کاهش یافته است؛ این امر بر توان سیلاب در حوضه مورد مطالعه تاثیر می گذارد. نتایج این مطالعه، برای مدیریت حوادث شدید و برنامه ریزی/ مدیریت کاربری اراضی در آینده در منطقه مرتبط و مفید است