بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه های طبیعی گونه دارویی و مرتعی مریم گلی لوله ای (Salvia macrosiphon)

یکی از عوامل تهدید کننده منابع آب و خاک کشور، فرسایش خاک است. حفظ و توسعه پوشش گیاهی موجود در مراتع مانند انواع گیاهان دارویی، در جلوگیری از فرسایش خاک نقش به سزایی دارد. مریم گلی لوله ای (Salvia macrosiphon Boiss)، گیاهی چندساله و اسانس دار از خانواده نعناع است که به صورت سنتی در درمان بیماری های تنفسی و مجاری ادراری استفاده می شود. با توجه به تغییرات اقلیمی و خشکسالی های گسترده چند سال گذشته و برداشت بی رویه این گونه، روند فرسایش خاک در رویشگاه های طبیعی آن سرعت گرفته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی نوزده ویژگی زیست محیطی رویشگاه های اصلی هشت رویشگاه مریم گلی لوله ای در استان های فارس و هرمزگان انجام شد. ویژگی های اقلیمی مربوط به هر رویشگاه به همراه ارتفاع از سطح دریا ثبت شد. از هر رویشگاه، سه نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی متری برداشت شد. درصد رس، سیلت، شن، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، کربن آلی، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، نیتروژن کل، کربنات کلسیم معادل، آهن قابل جذب، روی قابل جذب، منگنز قابل جذب و مس قابل جذب اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل عوامل محیطی مورد مطالعه و پارامترهای اندازه گیری شده خاک، از روش آنالیز چند متغیره شامل همبستگی ساده صفات، تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه کلاستر به وسیله نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که این گونه، از ارتفاع 400 تا 1550 متر از سطح دریا پراکنش داشته است که با افزایش ارتفاع، تراکم بوته در واحد سطح نیز افزایش می یابد. بررسی خاک های مناطق مختلف نیز نشان داد که S. macrosiphon در خاک هایی با بافت متوسط تا سبک که متمایل به قلیایی ضعیف تا متوسط (اسیدیته 7/7 تا 4/8) بود و با برخورداری از توانایی تحمل شوری تا 87/6 (dS.m-1)، رویش داشتند. خاک های محل رویش این گیاه، از نظر میزان پتاسیم (46 تا 302 ppm) با کمبود مواجه بود. با استفاده از تجزیه کلاستر، رویشگاه ها به چهار خوشه تقسیم شد که رویشگاه های با ویژگی های مشترک در یک گروه قرار گرفت.