بررسی ارتباط بین حساسیت دمایی تجزیه کربن آلی خاک با برخی از ویژگی های خاک و شاخص های توپوگرافی در باغ های چای استان گیلان

حساسیت دمایی تنفس خاک (Q10)، مولفه ای کلیدی برای تخمین بازخورد تنفس خاک به گرمایش جهانی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی پاسخ تنفس خاک به تغییرات دما با Q10 در خاک زیر کشت چای است. به همین منظور از دویست نقطه باغ های چای در شرق و غرب استان گیلان در عمق صفر تا چهل سانتی متری نمونه برداری شد و آزمایش های تعیین کربن آلی، کربن فعال،pH ، جرم مخصوص ظاهری، ظرفیت تبادل کاتیونی، زیست توده میکروبی و تنفس میکروبی خاک انجام شد. همچنین برخی شاخص های توپوگرافی مانند ارتفاع، شیب و جهت شیب با استفاده از نقشه DEM در محیط نرم افزارArcGIS 10.5  به دست آمد و سایر شاخص ها مانند شاخص خیسی، طول شیب، موقعیت نسبی شیب، سطح ویژه حوضه، شبکه آبراهه اصلی، فاصله عمودی تا شبکه آبراهه، شاخص همگرایی، انحنای نیمرخ و انحنای سطح، از نقشه DEM در محیط نرم افزار 2.1.0 Saga GIS استخراج شد. برای اندازه گیری Q10 نیز از دو تیمار دمایی 25 و 35 درجه سانتی گراد استفاده شد. نتایج نشان داد که Q10 با کربن بیوماس میکروبی، کربن آلی و کربن فعال خاک بیشترین همبستگی منفی را دارد؛ به عبارتی، هر چه کربن آلی خاک و بیوماس میکروبی آن بیشتر باشد، مقدار Q10 کاهش می یابد. همچنین نتایج حاصل از اجرای تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، شش مولفه را با مقادیر ویژه 93/3، 20/2، 1/2، 8/1، 6/1 و 4/1 نشان داد که به ترتیب 1/23، 9/12، 2/12، 4/10، 41/9 و 99/7 درصد از تغییرات همبستگی بین مقادیر را توجیه می کند. تاثیرگذارترین مولفه با بار عاملی 981/0 و واریانس 125/23 مربوط به کربن آلی خاک است؛ به عبارتی، می توان انتظار داشت در مناطقی که خاک زیر کشت چای، کربن آلی و فعالیت میکروبی بیشتری دارد، در زمان افزایش دما به دلیل داشتن حساسیت دمایی (Q10) کمتر، نسبت به افزایش دما آسیب پذیری کمتری دارد.