دستورالعمل فنی تشخیص دلایل خوابیدگی بوته (طبیعی و مدیریتی) در زراعت برنج

بیمه محصولات کشاورزی به عنوان یک ابزار مدیریت خطر در نظر گرفته می شود که می تواند درآمد کشاورز را باوجود مخاطرات برای محصول، تضمین نماید. خوابیدگی بوته (ورس) یکی از عواملی است که باعث کاهش عملکرد دانه در غلات می ‎شود. عوامل متعددی بر پدیده خوابیدگی بوته تاثیر می گذارند که می توان آن ها را به عوامل طبیعی (آب و هوایی) و مدیریت زراعی (مدیریتی) تقسیم کرد. در ایران، مزارعی که در اثر عوامل مدیریتی دچار ورس شوند تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند. به منظور یافتن شاخص هایی برای تشخیص ورس طبیعی از ورس مدیریتی، ارزیابی های مزرعه ای در تعدادی از مزارع کشاورزان، برای جمع آوری اطلاعاتی نظیر مقدار مصرف کود نیتروژنه، میانگین تعداد پنجه و ارتفاع بوته، تعداد دانه های پر و پوک در خوشه، اندازه گیری شدت رنگ برگ با استفاده از نمودار رنگ برگ در دو استان گیلان و مازندران انجام شد. همچنین نمونه خاک و گیاه بطور جداگانه از دو بخش ورس کرده و سالم مزارع کشاورزان تهیه و تجزیه های مورد نیاز روی این نمونه ها صورت گرفت. نتایج داده های حاصل از ارزیابی ها در مزارع کشاورزان نشان داد که بین ارتفاع بوته، رنگ برگ و محتوای نیتروژن گیاه در دو بخش ورس کرده و ورس نکرده اختلاف قابل توجهی وجود داشت. نتایج تحقیق نشان داد که ارتفاع بوته و عوامل موثر بر آن از جمله مقدار مصرف کود نیتروژن، نقش کلیدی در پدیده ورس در برنج دارند. نتایج این تحقیق میدانی نشان داد که تراکم بوته، ارتفاع بوته، تاریخ نشاکاری، تعداد پنجه و شدت رنگ برگ گیاه برنج از شاخص های اصلی برای تشخیص ورس طبیعی از ورس مدیریتی هستند.