تحلیل تغییرات کاربری اراضی و سیمای سرزمین در مناطق شهری و پیرامون آن ها، نمونه مطالعاتی: شهر شاهرود

هدف این پژوهش بررسی تغییرات کاربری اراضی و سیمای سرزمین در شهر شاهرود در بازه زمانی 1379 تا 1400 و پیش بینی آن برای سال 1410 است. تحقیق حاضر از نظر ماهیت، توصیفی - تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز از تصاویر ماهواره لندست (تصاویر سنجنده +ETM برای سال 1379 و 1389 و سنجنده OLI برای سال 1400) استخراج شد. طبقه بندی تصاویر در نرم افزار ENVI5.3 با بهره گیری از الگوریتم حداکثر احتمال انجام شد و سپس به منظور سنجش متریک های اکولوژی سرزمین وارد نرم افزار FRAHSTATS4.2 گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در دوره مد نظر (1379 تا 1400)، مساحت زمینهای مرتعی تقریبا ثبات نسبی داشته، کاربری محیط ساخته شده 48/2 درصد و کشاورزی و باغی 32/1 درصد در سال افزایش مساحت داشته، در حالی که مساحت اراضی بایر، سالانه 03/1 درصد کاهش داشته است که نشان می دهد بخش زیادی از این اراضی بایر به نفع اراضی ساخته شده (محیط شهری و روستایی)، زراعی و باغی تغییر کاربری یافته اند. هر چند در دوره مورد بررسی، متریکهای میانگین مساحت لکه ها (MPS) و بزرگترین لکه (LPI) برای کاربری مرتع، محیط ساخته-شده و زمینهای زراعی و باغی بهبود یافته اما تغییرات شاخص مجاورت و پراکندگی (IJI) نشان از گرایش به پراکندگی این کاربری ها در طول زمان دارد. در مقیاس کل سیمای سرزمین، کاهش متریک پیوستگی (CONTAG) و مساحت بزرگترین لکه، افزایش تعداد لکه-ها (NP) و شاخص تنوع شانون (SHDI) بیانگر آن است که سیمای منطقه مورد مطالعه در جهت از هم گسیختگی و پراکندگی تغییر یافته است. گسترش فیزیکی شهر شاهرود که بیشتر با الگوی پراکنده رخ داده از عوامل اصلی شکل گیری چنین وضعیتی در سیمای سرزمین منطقه بوده است.