تحلیل انتقادی عبارت «صوت المراه عوره» به مثابه حدیث و قاعده ای فقهی

گفت وگوی زن و مرد و شنیدن صدای نامحرم از مقتضیات جامعه امروزی است که درباره تعیین حدود و احکام آن اقوال مختلفی از فقهای متقدم و متاخر صادر شده است. این اقوال بر پایه روایات و گاه عباراتی است که به مثابه روایت در نظر گرفته شده است. بنابراین بررسی اصالت و اعتبارسنجی سندی و دلالی آن ها ضروری به نظر می رسد. زیرا در میان مشهورات عباراتی وجود دارد که فاقد هر گونه اصل و ریشه اند که به آن ها عبارات حدیث نما هم گفته می شود. از جمله چنین احکامی موضوع حرمت سخن گفتن زن در حضور نامحرم است که فقها تلاش کرده اند آن را از عبارت «صوت المراه عوره» استخراج کنند. در این تحقیق، که به روش کتابخانه ای با رویکردی تحلیلی انتقادی به سامان رسیده است، کوشش شد ضمن بیان اقوال فقها به نقد و بررسی و میزان اعتبار این عبارت پرداخته شود. فقدان عبارت در منابع کهن روایی، نقل آن با صیغه تمریض «روی»، و مردود دانستن آن توسط جمعی از فقها از قراینی است که اصالت این روایت را با مشکل جدی مواجه می سازد. کهن ترین منبع که این روایت انگاره در آن یافت می شود کتاب المسایل المهناییه الاولی علامه حلی است و محتمل است که علامه این تعبیر را از حکم برخی فقها آورده یا برداشت ایشان از روایت «المراه عوره» و سرایت عورت بودن به همه جنبه ها و ابعاد زن از جمله صدای او بوده باشد. وجود برخی روایات و آیات معارض با این مفهوم و سیره معصومان (ع) نیز موجب تردید در این حرمت است