کاربرد ویژگی های میکروسکوپی منافذ خاک در ارزیابی کیفیت فیزیکی خاک

منافذ خاک به دلیل اثرپذیری از شرایط محیطی، به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های کیفیت فیزیکی خاک شناخته می شود. در این مطالعه پارامترهای مختلف مربوط به منافذ خاک تعیین و در کنار برخی دیگر از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک برای تعیین دسته داده حداقل، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا قابلیت آن ها در بکارگیری به عنوان شاخص های کیفیت فیزیکی خاک سنجیده شود. در بازه سال های 1399 تا 1401 و در کارگاه میکرومورفولوژی گروه علوم خاک دانشگاه تهران، پارامترهای مربوط به منافذ ناشی از 126 واحد آزمایشی شامل تیمارهای آزمایشی اصلاحی و تخریبی و متاثر از 22 دوره تر و خشک شدن در دو خاک شن لومی و رس سیلتی ازجمله ضریب گردی، کشیدگی، مساحت و فشردگی منافذ با استفاده از روش آنالیز تصویر تعیین شد. نهایتا این ویژگی ها با روش تجزیه مولفه اصلی پالایش گشته و مهمترین ویژگی های تعیین کننده کیفیت فیزیکی خاک تعیین گردید. دو مولفه اصلی اول و دوم (PC1 و PC2) بیان گر بیش از 70درصد از تغییرات خاک های مورد مطالعه بود. از طرفی با توجه به همبستگی قوی مشاهده شده، پارامترهای ضریب گردی (81 و 80 درصد همبستگی با PC1 و PC2) و کشیدگی منافذ (با 77 و 83 درصد همبستگی با PC1 و PC2) در خاک شن لومی و پارامترهای کشیدگی (با 53 و 87 درصد همبستگی با PC1 و PC2) و مساحت منافذ (با 48 و 68 درصد همبستگی با PC1 و PC2) در خاک رس سیلتی به عنوان شاخص های تعیین کیفیت شناسایی شدند. با توجه به توانایی در بیان تغییرات خاک ها، ویژگی های میکروسکوپی منافذ با موفقیت در این مطالعه جهت تعیین کیفیت خاک بکارگیری شدند. ازطرفی به دلیل خاصیت فراکتالی منافذ، می توان از این شیوه در تعیین کیفیت خاک در مقیاس بزرگ تر استفاده نمود.