نشانه شناسی واژه جحیم در قرآن کریم

نظریه نشانه شناسی یکی از شیوه هایی است که امروزه منتقدان و نظریه پردازان ادبی بسیاری بدان توجه دارند. این نظریه، یکی از رویکردهای میان رشته ای در علوم انسانی است که از زبان شناسی، جامعه شناسی، روان شناسی و نقد ادبی بهره می گیرد تا روابط دال و مدلول بین اشیاء را بررسی کند و روشی کارآمد در تجزیه و تحلیل متون به شمار می رود. در میان متون مختلف، متون الهی از جمله قرآن، بر آمده از مولفه های گوناگون، آوردگاه نشانه ها ست. این مقاله با رهیافتی نشانه شناختی، به تحلیل متن قرآن پرداخته است. برای محدود شدن عرصه پژوهش، تکیه این جستار بر روی واژه «جحیم» و وجوه متفاوت آن در آیات قرآن بوده و تاثیر بافت زبانی وموقعیتی را روی این وجوه  بررسی می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف استخراج مدلولات جحیم و تاویل آن ها، پس از مروری بر مفاهیم نظری نشانه شناسی و معنای لغوی و اصطلاحی «جحیم»، به تحلیل آن در آیات قرآن می پردازد. این امر با تکیه بر جایگاه متنی و فرامتنی و روابط «جانشینی» و «هم نشینی» واژه صورت می پذیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد واژه ی جحیم 26 بار در قرآن کریم تکرار شده است. این واژه در کنار جهنم یک واژه ی مرکزی و دارای محوریت در زمینه ی واژگان دال بر عذاب اخروی است و تکرار آن در هر سوره با توجه به مضمون و معنای آن سوره است.