طراحی الگوی کارآفرینی اجتماعی در آموزش و پیشگیری دیابت در ایران با رویکرد داده بنیاد

کارآفرینان اجتماعی می توانند اثربخش تر از دولت ها نیازهای اساسی برای آب، فاضلاب، مراقبت های بهداشتی اولیه یا مراقبت های تخصصی را پاسخ دهند. با توجه به عدم وجود الگوی کارآفرینی اجتماعی در آموزش و پیشگیری دیابت در ایران، این مطالعه با رویکرد نظریه داده بنیاد به طراحی الگو از دیدگاه متخصصان و کارآفرینان فعال در این حوزه پرداخته است.

این پژوهش یک مطالعه کیفی است که با روش داده بنیاد انجام شد. انتخاب شرکت کنندگان با روش نمونه گیری نظری بود. معیارهای انتخاب شامل فعالان بخش دیابت، کار آفرینان اجتماعی، مسوولین وزارت بهداشت در حوزه دیابت، سازمانهای مردم نهاد بودند. نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. حد اشباع 12 نفر بود. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شد. بر اساس روش گراندد تیوری اشتراووس و کوربین(2014) مصاحبه ها تحلیل گردید. فرایند تحلیل از طریق نرم افزار اطلس تی آی نسخه 9 انجام گردید.

تعداد 435 کد اولیه در قالب 21 زیر مضمون و 12 مقوله شناسایی گردید. الگوی کارآفرینی اجتماعی شامل پیشایندها، مداخلات و تعاملات و پیامدها بود. پیشایندها شامل آموزش و توانمند سازی، محرومیت زایی، جذب و تولید منابع، حفاظت مالی و حمایت طلبی بود. مداخلات و تعاملات شامل آموزش آبشاری و همتایان، تامین مالی و سرمایه گذاری، توانمند سازی و ظرفیت سازی سمن ها، جهت دهی و هدایت بیماران، کسب انتفاع  و سود آوری مالی، مشاوره و پژوهش، همکاری و هماهنگی بین بخشی و در نهایت پیامدها شامل مقولات ارتقای سواد سلامت، بین المللی سازی اقدامات، حرفه ای گرایی در پیشگیری و آموزش دیابت، مراکز تخصصی دیابت، نظارت و پایش دیابت بوده است.

برای اثربخشی بیشتر فعالیت های آموزش و پیشگیری دیابت باید از الگوهای مدرن و سازمان یافته تر مانند کارآفرینی اجتماعی بهره گرفت. بازمهندسی ساختار انجمن ها، بازتعریف نقش و تعاملات با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و استفاده از بازرایابی اجتماعی و کسب انتفاع و مدیریت هزینه ها می تواند در پیشبرد اهداف برنامه های ملی پیشگیری و کنترل دیابت در کشور نقش به سزایی داشته باشد. با اتخاذ رویکردهای نوآورانه در ارتقای سلامت و تندرستی جامعه می توان آموزش و پیشگیری دیابت را اجرا نمود.