روند انباشت موجودی حجمی خشک دارهای ریز در گرادیان ارتفاعی جنگل پژوهشی خیرود در نوشهر

خشک دارهای ریز به دلیل اهمیت بیش از پیش انرژی های تجدیدپذیر در توسعه اقتصادی، نقش آشکاری در چرخه کربن و تغییر اقلیم ایفا می کنند. بنابراین ضروری است که اطلاعات دقیقی از پراکندگی موجودی حجمی خشک دارهای مزبور برای روند مدیریتی جنگل های هیرکانی به خصوص برای شرایط پساتنفس (پس از اتمام اجرای مصوبه استراحت جنگل) در دسترس باشد.

پژوهش پیش رو در جنگل پژوهشی خیرود نوشهر در امتداد ارتفاع 100 تا 1815 متر از سطح دریا با استفاده از طرح قطعه نمونه خوشه ای انجام شد. هر قطعه نمونه با شعاع 32/7 متر با زاویه های آزیموت صفر، 120 و 240 درجه به شکل مثلث در قالب یک خوشه با فاصله 6/36 متر از یکدیگر پیاده شدند. یک قطعه نمونه دیگر نیز با همان مساحت در مرکز این طراحی جانمایی شد. در داخل هر قطعه نمونه دایره ای شکل در راستای شعاع 32/7 متر (در قالب یک خط ترانسکت) و در یک آزیموت ثابت 150 درجه، قطر خشک دارهای ریز در سه طبقه قطری شامل یک تا 5/2، 5/2 تا 5/4 و 5/4 تا 5/7 سانتی متر برمبنای انقطاع محور مرکزی چوب های افتاده با خط نمونه اندازه گیری شد. همه قطعه نمونه ها در هریک از گرادیان ارتفاعی به طور تصادفی پیاده سازی شدند. پس از ثبت مختصات هریک از خشک دارهای ریز از تکنیک کریجینگ و فاصله معکوس وزنی برای ارزیابی خودهمبستگی مکانی تغییرات موجودی حجمی آن ها استفاده شد. تغییرات تیپ توده و جهت دامنه هم راستا با تغییرات دامنه ارتفاعی به عنوان اثرات اصلی در تحلیل واریانس چندطرفه بررسی شدند.

میانگین موجودی حجمی خشک دارهای ریز در جنگل مورد پژوهش به ترتیب طبقه های قطری مزبور 14/2، 01/6 و 23/16 متر مکعب در هکتار برآورد شد. از طرفی نتایج نشان داد که تغییرات موجودی حجمی خشک دارهای ریز در کلاسه سوم قطری نسبت به سایر کلاسه های قطری  دارای نوسانات کمتری است. برآیند برازش بین مشاهده ها و مقادیر تخمینی حاصل از پهنه بندی و محاسبات تکنیک های کریجینگ و فاصله معکوس وزنی برای موجودی حجمی خشک دارهای ریز (بر مبنای ضریب تبیین و ریشه میانگین مربعات خطا) حاکی از دقت برآوردی بسیار ضعیف (32/6= RMSE، 16/0= R2) و غیرقابل قبول (17/21= RMSE، 04/0= R2 ؛ 11/37= RMSE، 03/0= R2)، بود. در واقع نتایج حاصل از تکنیک های زمین آمار حاکی از آن است که مقدار موجودی حجمی خشک دارهای ریز در انواع طبقه های قطری به عنوان متغیر ناحیه ای محسوب نمی شود و پراکندگی آن ها در گرادیان ارتفاعی، همبستگی مکانی ندارد. براین اساس، نتایج تحلیل واریانس چندطرفه مبتنی بر اندازه اثر و توان مشاهده نشان داد که اثرات متقابل گرادیان ارتفاعی، تیپ توده و جهت دامنه بر تغییرات موجودی حجمی خشک دارهای ریز در طبقه های مختلف قطری، معنی دار نیستند (05/0P>). همچنین، خروجی های حاصل از آزمون مقایسه اثرات اصلی (LSD) به صورت مقایسه جفتی با احتساب فراوانی انواع خشک دارهای ریز در طبقات قطری مختلف نشان داد که فقط تغییرات میانگین حاشیه ای موجودی حجمی در خشک دارهای ریز طبقه اول قطری در گرادیان ارتفاعی، معنی دار بود (05/0P<).

نتیجه گیری کلی: 

در یک نتیجه گیری کلی می توان اذعان کرد که با احتساب اثرات اصلی عوامل مذکور و با صرف نظر از پارامترهای رویشگاهی، روابط پیچیده بوم شناختی و جنگل شناسی یا به دلیل ماهیت و نوع گونه خشک دارهای ریز، نوسان ها و تغییرات موجودی حجمی خشک دارهای ریز در انواع طبقه های قطری در جنگل مورد پژوهش به صورت مستقل و به طور کامل، تصادفی است.