ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ‎ های گندم نان با استفاده از ترکیبی از ویژگی های AMMI و BLUP

در این پژوهش 15 ژنوتیپ گندم نان به همراه رقم آفتاب به عنوان رقم شاهد با 4 تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به مدت 3 سال زراعی (1398-1395) در ایستگاه سراب چنگایی شهرستان خرم آباد با هم مقایسه شدند. آزمون نسبت درست نمایی (LRT) نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ در سال برای عملکرد دانه معنی دار است. بر این اساس تجزیه مقادیر منفرد (SVD) بر روی ماتریس بهترین پیش بینی های نااریب خطی (BLUP) اثر متقابل ژنوتیپ × سال، برای ارزیابی پایداری ژنوتیپ ها انجام شد. اسکری پلات نشان داد که مولفه اصلی اول 7/71 درصد و مولفه اصلی دوم 3/28 درصد از تغییرات ماتریس حاصل از بهترین پیش بینی های نااریب خطی برهم کنش ژنوتیپ در سال را توجیه نمودند. بای پلات اولین مولفه اصلی محیط در برابر عملکرد اسمی نیز نشان داد که ژنوتیپ های شماره 9، 12 و 13 سهم ناچیزی در برهم کنش ژنوتیپ × سال داشتند و از پایداری عمومی بالاتری برخوردار بودند. همچنین بای پلات حاصل از عملکرد دانه در برابر میانگین وزنی نمرات مطلق (WAASB)، ژنوتیپ ها را در چهار ناحیه قرار داد، به طوری که ژنوتیپ های شماره 15، 16، 12، 11 و 10 در ناحیه چهارم به دلیل پایداری بالا (مقادیر پایین WAASB) و بزرگی متغیر پاسخ (عملکرد بالا) قرار گرفتند و به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند. شاخص WAASBY (میانگین وزنی پایداری WAASB و عملکرد) ژنوتیپ های شماره 15، 16، 12،10، 11،14، 9 و 4 را به عنوان ژنوتیپ های پایدار و پر محصول معرفی نمود. به طور کلی بر اساس دو شاخص WAASB و WAASBY و مقایسه آن ها، ژنوتیپ های 15، 16، 12، 11 و 10 به عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند که می توان آن ها را به منظور کشت در اقلیم های مشابه توصیه نمود.