ترکیب پذیری عمومی و خصوصی صفات مرتبط با عملکرد در هندوانه

برآورد ترکیب پذیری در تعیین ارزش لاین های هندوانه (Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai) برای تولید هیبریدهای جدید با عملکرد بالا و کیفیت بهتر مفید است. این تحقیق به منظور برآورد ترکیب پذیری عمومی (GCA)، ترکیب پذیری خصوصی (SCA) و هتروزیس در پنج لاین اینبرد انتخابی برای اصلاح هندوانه در دانشگاه گیلان انجام شد. تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری را بین ژنوتیپ های هندوانه برای وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی در بوته نشان داد. اثرات GCA و SCA برای وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی معنی دار بود که نشان دهنده وجود هر دو اثر افزایشی و غالبیت در کنترل این دو صفت است. وراثت پذیری خصوصی پایین بیانگر تاثیر کمتر عمل ژن افزایشی بر وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی در هر بوته در هندوانه بود. با وجود این، وراثت پذیری عمومی برای وزن میوه (0.69) و تعداد شاخه های جانبی (0.88) بالا بود. اختلاف زیاد بین وراثت پذیری عمومی و وراثت پذیری خصوصی نشان دهنده اهمیت اثرات غالبیت در کنترل وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی در مقایسه با اثرات افزایشی است. این نتایج، تولید واریته های هیبرید را برای بهره برداری از اثرات ژنتیکی غالبیت در هندوانه توجیه می کند. بیشترین وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی به تلاقی S مربوط بود. بیشترین وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی به تلاقی  S ×  Red مربوط بود. بیشترین SCA برای وزن میوه به تلاقی An × S تعلق داشت. تلاقی  S × Red دارای بیشترین SCA برای تعداد شاخه های جانبی بود. بالاترین هتروزیس والد برتر برای وزن میوه و تعداد شاخه های جانبی نیز به تلاقی S × Red  تعلق داشت. به طور کلی تلاقی S × Red برای تولید رقم هیبرید در هندوانه پیشنهاد می شود. با وجود این، انجام تلاقی بین ژنوتیپ های مختلف برای تولید لاین های نوترکیب جدید در برنامه های اصلاح هیبرید هندوانه در ایران لازم به نظر می رسد.