فعالیت تجارتخانه های امریکایی در مشهد اواخر دوره قاجاریه

مشهد به عنوان کرسی نشین ایالت خراسان در دوره قاجاریه از اهمیت به سزای اقتصادی و تجاری برخوردار بود، تا جایی که می توان این شهر را به عنوان بارانداز بزرگی در شمال شرق ایران برای واردات و صادرات کالا به شمار آورد. با در نظر گرفتن ظرفیت ممتاز تجاری مشهد، برخی از تجارتخانه ها و کمپانی های تجاری امریکایی که در زمینه واردات محصولات امریکا به ایران و صادرات کالا از ایران فعال بودند، به مشهد وارد شدند. هدف از پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه اسناد نویافته، پاسخ به این پرسش است که کدام تجارتخانه های امریکایی در سال های پایانی حکومت قاجاریه به عرصه تجارت مشهد وارد گردیده و به تجارت کدام کالاها در مشهد پرداخته اند؟ با وجود کمبود منابع در این زمینه و مبنی بر نگاهی جزیی نگر، یافته ها حاکی از آن است که مهم ترین تجارت خانه های امریکایی فعال در مشهد کمپانی قالی شرق، شرکت قالی تاوشانچیان، تجارتخانه ای تین گنس چایلد، کمپانی ا.ام. قره گزیان و کمپانی چرخ دوختنی زینکر بودند که با بررسی موقعیت تجاری مشهد انواع پارچه، لوازم خرازی، چرخ دوختنی و ماشین آلات به مشهد وارد نموده و قالی، خشکبار، تریاک، روده، پشم، پنبه و کتیرا که بخش عمده ای از آن، مواد خام بود، به امریکا صادر می کردند.