جغرافیای نقاط پرتصادف در جاده های اصلی ایران با رویکرد مدیریتی

سالانه 35/1 میلیون نفر در جهان قربانی تصادف های جاده ای می شوند و شواهد موجود بیانگر آن است که این مسیله یکی از پنج علت مهم مرگ ومیر و معلولیت جسمی در ایران است؛ ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و تحلیل ویژگی های جغرافیایی نقاط پرتصادف در جاده های اصلی ایران با رویکرد مدیریتی بود. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت داده ها از نوع کمی و مبتنی بر تحلیل فضایی است. جامعه آماری تحقیق شامل 1586 نقطه پرحادثه در جاده های اصلی ایران است، که به روش سرشماری یا تمام شمار مطالعه شدند و با استفاده از نرم افزار ArcGIS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. از مجموع کل نقاط حادثه خیز جاده ای در ایران 1586 نقطه در چارچوب مفهوم نقاط پرتصادف دسته بندی شده است. استان های قزوین، خراسان شمالی و مازندران به ترتیب با 366، 337 و 219 نقطه دارای بیشترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران به شمار می آیند؛ استان های هرمزگان، ایلام و مرکزی به ترتیب با 24، 26 و 32 نقطه دارای کمترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران هستند؛ استان های فارس، خوزستان، گیلان و خراسان شمالی به ترتیب با 125، 120، 97 و 96 نقطه دارای بیشترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف به شمار می آیند؛ و همچنین استان های اردبیل، کهگیلویه وبویر احمد و مرکزی به ترتیب با 6، 12 و 13 نقطه دارای کمترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف هستند. وضعیت توپوگرافی، آب وهوا، میزان تراکم جمعیت، کمیت و کیفیت زیرساخت های حمل ونقل جاده ای، موقعیت جغرافیایی، درجه گردشگرپذیری، هم جواری جغرافیایی با کانون های پر جمعیت و قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی ازجمله عواملی هستند که نقش بارزی در ایجاد نقاط پر تصادف دارند. البته عوامل انسانی فرهنگی، در کنار مسایل فنی وسایل حمل ونقل همچنان به عنوان دو متغیر اصلی، نقش تعیین کننده ای در جغرافیای نقاط پرتصادف ایران دارند. الگوهای فضایی نقاط پرتصادف به اشکال خطی، پراکنده و متراکم یا کانونی در یک ناحیه مشخص قابل مشاهده هستند. درنهایت، به نظر می رسد ساماندهی و حذف نقاط پرتصادف نیازمند رویکردی جامع با نگاه آمایش سرزمین است.