ارتباط بین خودکارامدی رانندگی با ابعاد خستگی در رانندگان سالمند

رانندگی، یکی از مهم ترین مهارت هایی است که می تواند بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیرگذار باشد. سالمندان ممکن است نسبت به سایر گروه های سنی بیش تر به رانندگی وابسته باشند. زیرا این توانایی برای دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کار و فعالیت های اجتماعی ضروری است و در حفظ استقلال و خود مختاری سالمندان نقش مهمی ایفا می کند. افزایش سن تغییرات قابل توجهی در توانایی های فیزیکی، شناختی، ادراکی و حسی ایجاد می کند که همه این عوامل در رانندگی، که نیازمند دقت و توجه بالا دارد، اهمیت دارند. حرکت و فعالیت یکی از ارکان اصلی سلامتی در دوران سالمندی است و رانندگی نقش کلیدی در تحرک افراد سالمند در جامعه دارد. با افزایش جمعیت سالمندان، تعداد رانندگان سالمند نیز به موازات آن بیش تر شده است. خودکارآمدی در رانندگی از مهارت های مهم در این زمینه است که شناخت عوامل موثر بر آن اهمیت دارد. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین خستگی و خودکارآمدی و رانندگی میان رانندگان سالمند، در شهرستان قایم شهر انجام پذیرفت.

این تحقیق به صورت مطالعه مقطعی و توصیفی- تحلیلی، در بین رانندگان مرد 60 سال و بالاتر عضو اتحادیه تاکسیرانی قایم شهر، ساکن شهر قایم شهر انجام شد. در این پژوهش 310 نفر از واجدین شرایط ورود به مطالعه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها، از فرم اطلاعات جمعیت شناسی، ابزارهای چند بعدی خستگی اسمیتس و خود کارآمدی رانندگی آدلاید استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون همبستگی و رگرسیون خطی چندگانه انجام شد.

میانگین سنی شرکت کنندگان 3/28 ± 64/96 سال بود و دامنه سنی آن ها بین 60 تا 75 سال قرار داشت. بیش ترین سطح تحصیلی شرکت کنندگان زیر دیپلم بود (42 درصد). اکثریت آن ها بین 30 تا 50 سال سابقه رانندگی داشتند. میانگین خودکارآمدی رانندگی در بین رانندگان سالمند قایم شهر 15/74±101/87 بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد دو متغیر سن و تعداد سال های سابقه گواهینامه دارای ارتباط معنادار و معکوس با نمره خودکارآمدی رانندگی می باشند. به عبارت دیگر با افزایش سن و تعداد سال های سابقه گواهینامه، نمره خودکارآمدی رانندگی به طور معنی داری کاهش می یابد. ارتباط بین نمرات پرسشنامه های خستگی و خودکارآمدی رانندگی معنادار و معکوس بود (0/001>P)، به طوری که با افزایش نمره خستگی، نمره خودکارآمدی در سالمندان کاهش می یابد. براساس نتایج رگرسیون خطی چندگانه، متغیرهای تحصیلات، وضعیت اقتصادی- اجتماعی بیماری مزمن، نمرات خودکارآمدی دارای ارتباط معنادار با نمره خستگی بودند. هم چنین براساس نتایج این مدل، به ازای هر واحد افزایش در نمره خودکارآمدی، نمره خستگی 0/18 کاهش می یابد. براساس نتایج رگرسیونی متغیرهای درآمد ماهانه، نوع وسیله نقلیه و نمره خستگی با نمره خودکارآمدی رانندگی ارتباط معناداری داشتند (39/5=R2).

پژوهشگران پیشنهاد می کنندکه باتوجه به نتایج این تحقیق، استفاده از رویکرد توانبخشی در رانندگی و مداخلاتی که می تواند حمایت روانی در کاهش خستگی در رانندگان سالمند تضمین کند، ضروری می باشد. نتایج این مطالعه می تواند به سیاستگذاران در حوزه سالمندی کمک کند که با در نظر گرفتن عوامل تاثیرگذار در کاهش خودکارآمدی رانندگی در رانندگان سالمند، برنامه های توانبخشی جهت بهبود میزان خودکارآمدی رانندگی را در سالمندان طراحی کنند و با همکاری سازمان بهزیستی و شهرداری این برنامه ها را در جمعیت سالمندان اجرا کنند