سنجش زمان مورد نیاز جهت ارائه خدمات توسط پزشک خانواده شهری استان مازندران در سال 1401

دسترسی به خدمات اولیه بهداشتی درمانی با در نظر گرفتن عدالت و برابری در نظام سلامت از حقوق جامعه جهانی است. در این راستا به جهت ارایه خدمات اولیه سلامت، برنامه پزشک خانواده روستایی از ابتدای سال 1384 با هدف دستیابی به پوشش همگانی سلامت در مناطق روستایی و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرا گردید. اهداف اختصاصی این برنامه شامل اجرای نظام ارجاع، افزایش پاسخگویی بازار سلامت، افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت، کاهش هزینه های غیرضروری در بازار سلامت و افزایش پوشش خدمات بود. پس از حدود 7 سال از اجرای این برنامه، برنامه پزشک خانواده شهری به عنوان سطح اول ارایه خدمات سلامت از سال 1391 در استان مازندران و فارس به صورت پایلوت شروع به اجرا کرد. در راستای اجرای بهتر این برنامه و نظر به گستردگی زیاد برنامه ها و فعالیت های مورد انتظار، سپردن فعالیت مناسب با زمان ارایه دهندگان خدمت از اهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعه با هدف آگاهی از زمان مورد انتظار فعالیت های محوله به پزشک خانواده شهری انجام پذیرفت.

این مطالعه به روش مقطعی، در 15 پایگاه پزشک خانواده شهری (6 پایگاه دولتی و 9 پایگاه خصوصی) شهرستان های گلوگاه، بهشهر، نکا، قایمشهر، نور و چالوس استان مازندران انجام شد. از 15 شهرستان بالای 20هزار نفر مجری این برنامه در استان مازندران شش شهرستان مذکور بصورت تصادفی انتخاب و در مرحله بعد، از لیست پایگاه پزشکان خانواده شهری، 15 پایگاه به طور تصادفی انتخاب شدند. در نهایت گروه های هدف، به صورت در دسترس وارد مطالعه گردیدند. در این مطالعه از چک لیست های تدوین شده براساس بسته های مراقبتی منطبق بر 8 گروه خدمت گیرنده (سالمندان (11 خدمت)، میانسالان (7 خدمت)، جوانان (13 خدمت)، نوجوانان (24 خدمت)، کودکان زیر 5 سال (6 خدمت)، مانا (15 خدمت)، مادران (3 خدمت) و ویزیت غیر هدف) استفاده شد. به ازای هر گروه خدمت گیرنده نیز، حداقل سه نفر در مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند. جهت توصیف داده ها از شاخص های مرکزی و پراکندگی استفاده شد.

نتایج اندازه گیری زمان ارایه خدمت به 297 نفر شامل 90 نفر ازگروه سنی زیر 5 سال، 30 نفر از دریافت کنندگان خدمات مانا، 30 نفر از هر کدام از گروه های مادران، نوجوانان، جوانان، میانسالان، سالمندان و 27 نفر از بیماران غیر هدف که جهت ویزیت مراجعه نموده بودند، نشان داد که میانه و میانگین زمان مورد انتظار جهت ارایه خدمت روزانه توسط پزشک به جمعیت تحت پوشش به ترتیب 2 ساعت و 52 دقیقه و 3 ساعت و 23 دقیقه است. مقدار این شاخص در گروه های دریافت کننده خدمت متفاوت بوده که بیش ترین مقدار آن مربوط به ویزیت گروه خدمتی غیر هدف با میانه و میانگین 84/17 و87/20 دقیقه و کم ترین آن مربوط به خدمات مانا با میانه و میانگین 3/40و4/34دقیقه بوده است.

باتوجه به نتایج بدست آمده، پزشکان خانواده شهری زمان کافی برای ارایه خدمات در نظر گرفته شده روزانه را در اختیار داشته و لذا به نظر می رسد، از سوی نظام سلامت، تکلیفی بیش از ظرفیت زمانی روزانه به ایشان محول نشده است.