بررسی جامع شواهد علمی گیاه زردک (.Daucus carota L) از دیدگاه طب ایرانی و طب نوین: مطالعه مروری

زردک یکی از گیاهان دارویی نواحی گرم و خشک بیابانی ایران محسوب می‏ شود. زردک (جزر) در متون حکمای طب سنتی ایرانی به ‏عنوان یک گیاه مغذی، مقوی مغز، قلب و کبد و یک تقویت‏ کننده جنسی و افزاینده منی شناخته شده است. هدف از مطالعه حاضر، بیان اثرات دارویی این گیاه از دیدگاه طب ایرانی و مقایسه آن با یافته های جدید می باشد. معیارهای ورود در این مطالعه مروری شامل یافته های موجود در منابع فارسی و عربی پزشکی و داروشناسی طب ایرانی، و مقالات فارسی و انگلیسی پزشکی و داروسازی و گیاه ‏شناسی تا 13 دسامبر سال 2022 بدون محدودیت زمانی بود. معیارهای خروج شامل اطلاعات چاپ‏ نشده مانند پایان نامه ها و مقالاتی بود که فقط چکیده آنها در دسترس بود. همچنین مقالاتی که به زبان‏ های دیگر نگارش شده بودند وارد مطالعه نشدند. با استفاده از کلیدواژه ‏های طب سنتی ایران، Carrot، Daucus carota L.، Daucus carota L. var. carota پایگاه اطلاعات علمی داخلی مانند: SID, Magiran و پایگاه‏ های علمی بین‏ المللی از جمله: PubMed, Scopus, Google Scholar وSienceDirect  جستجو شدند. از میان 80 مقاله جستجو شده 31 مورد مطابق با معیارهای ورود انتخاب شدند. برای جستجوی منابع اصیل طب ایرانی از نرم‏ افزار جامع طب، نسخه 1/5 با کلیدواژه ‏های زردک، جزر، گزر، کزر و دوقو استفاده شد. زردک با داشتن کاروتنوییدهایی همچون آلفا-کاروتن و لوتیین، یکی از منابع باارزش آنتی ‏اکسیدانی طبیعی است که می تواند در جلوگیری از بسیاری از بیماری های چشمی، قلبی ‏عروقی، پوستی و انواع سرطان نقش داشته باشد. از دیدگاه طب ایرانی زردک مقوی قوای جنسی، تقویت ‏کننده بینایی و خارج کننده سنگ کلیه و مثانه، مسکن درد سینه، بازکنند‏ه انسداد کبد، هضم‏ کننده، ضدنفخ و ادرارآور می باشد. به نظر می ‏رسد زردک به ‏عنوان یکی از سبزی ‏های بومی ایران، مورد توجه است و فرآورده های متنوع حاصل از اجزاء مختلف آن، جزیی از رژیم غذایی تمام گروه ‏های سنی را تشکیل می ‏دهد.