ساخت، استانداردسازی و ارزیابی قرص گیاهی موثر در کنترل سوءهاضمه مبتنی بر داروسازی سنتی ایران

شیوع روزافزون اختلالات گوارشی از عمده ‏ترین مشکلات جوامع امروزی محسوب می شود. از مهم‏ ترین بیماری های این دسته سوءهاضمه است که برای درمان آن از روش ‏های دارویی و غیردارویی متفاوتی استفاده می شود. از جمله روش ‏های دارویی می‏ توان به درمان‏ های طب مکمل اشاره کرد که در این میان، استفاده از گیاهان دارویی، عصاره، اسانس و ترکیبات مستخرج از گیاهان بسیار پرکاربرد است. در میان اشکال دارویی اختصاصی ذکرشده در داروسازی سنتی ایران، یک شکل مهم و پرمصرف، شکل دارویی «علاج فساد هضم» بوده که به ‏طور غیرمستقیم به سوءهاضمه اشاره دارد.

مواد و روش ‏ها: 

از جمله داروهای ترکیبی که برای فساد هضم استفاده می ‏شود فرمولاسیونی شامل 4 مفرده فلفل سیاه، بذر شوید، زیره سیاه و گل محمدی است. در این مطالعه به ساخت فرمولاسیون قرص علاج فساد هضم پرداخته شد. به همین منظور گیاهان مذکور خشک، پودر و مخلوط شدند. سپس خرده ‏نگاری و تهیه اسانس انجام شد. آنالیزهای دستگاهی نظیر کروماتوگرافی، کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‏ سنج جرمی و استانداردسازی با کمک کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعله ‏ای و در نهایت تهیه فرمولاسیون قرص از این فرآورده انجام گردید.

یافته‏ ها:

 ترکیبات اصلی مخلوط چهار گیاه تشکیل ‏دهنده فرآورده علاج فساد هضم، پس از آنالیزهای ذکرشده، 68/16 درصد دیل‏ آپیول (Dillapiol) و 5/6 درصد کاریوفیلن (Caryophyllene) بود. بعد از ساخت قرص که با کمک بهینه ‏سازی فرمولاسیون ‏های متفاوت تهیه شده بود، تست های پایداری مرتبط به قرص انجام شد که نشان ‏دهنده فرسایش کمتر از 1 درصد، میانگین تغییرات وزن کمتر از 1 درصد، سختی حدود 0/4±12/5، میانگین زمان متلاشی‏ شدن کمتر از 22 دقیقه و میانگین ضخامت حدود 0/1±6/7 میلی‏ متر بود.

نتیجه ‏گیری:

 درنهایت با توجه به بازده اسانس ‏گیری مخلوط هر چهار گیاه و تعیین مقدار انجام ‏شده به روش کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعله‏ ای، میزان کاریوفیلن در فرمولاسیون نهایی هر قرص حدود 128 میکروگرم اندازه ‏گیری شد.