تاثیر دوازده هفته تمرینات شطرنج در شرایط تنگی زمان بر برخی شاخص های الکتروانسفالوگرافی و مهارتی در شطرنج بازان

بازی شطرنج در شرایط تنگی زمان یکی از چالش های بسیار مهمی است که شطرنج بازان در طول رقابت های مختلف در مراحل پایانی بازی با آن مواجه شده و عملکرد ورزشکاران این رشته را در طول رقابت تحت تاثیر قرار می دهد، از اینرو، پیشنهاد راهکارهای تمرینی مناسب در راستای بهبود عملکرد ورزشکاران این رشته ورزشی و بررسی سازوکارهای بروز مربوطه یک ضرورت به شمار می رود. لذا هدف از مطالعه حاضر، بررسی تاثیر 12 هفته تمرینات شطرنج در شرایط تنگی زمان بر شاخص های الکتروانسفالوگرافی و مهارتی در شطرنج بازان است.

در یک تحقیق نیمه تجربی از میان شطرنج بازان 22-15 سال در بازه درجه بین المللی (ELO) 1400-2000 که سابقه حداقل 3 سال بازی شطرنج را داشتند، 28 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب و در دو گروه 14 نفره شامل گروه تمرین در شرایط تنگی زمان و گروه تمرینات عادی شطرنج قرار گرفتند. در اولین روز مطالعه، وزن، قد، شاخص توده بدنی و شاخص های الکتروانسفالوگرافی آزمودنی ها در حالت استراحت و حین بازی در شرایط تنگی زمان اندازه گیری شد. گروه تمرین شطرنج، 12 هفته تمرینات اختصاصی شطرنج در شرایط تنگی زمان را به صورت 5 جلسه در هفته و هر جلسه به مدت چهار ساعت در بازه زمانی 4 تا 8 عصر انجام دادند. گروه کنترل در این مدت تمرینات شطرنج عادی خود را داشتند. در هفته ششم و دوازدهم اجرای پروتکل تمرینی، شاخص های الکتروانسفالوگرافی و مهارتی تمام آزمودنی ها برای تعیین توان مطلق امواج تتا، آلفا و نسبت تتا به آلفا ثبت شد. تغییرات شاخص های مورد مطالعه طی مراحل مختلف اندازه گیری با آزمون های تحلیل واریانس 3×2، آزمون تعقیبی بونفرونی و تی مستقل با استفاده از نرم افزار SPSS22 در سطح معنی داری 05/0 > P بررسی شد.

پس از تایید همگنی گروه ها در متغیر تحقیق (05/0<P)، پس از شش هفته انجام تمرین با محدودیت زمانی و عادی افزایش معنی داری در شاخص توان مطلق امواج تتا، آلفا، و نسبت تتا به آلفا مشاهده شد (05/0 > P)، اما تفاوت درون گروهی و بین گروهی به لحاظ شاخص های فوق الذکر مشاهده نگردید (05/0<P). با این حال، پس از 12 هفته میزان افزایش موج تتا و نسبت آلفا به تتا در گروه تمرین با محدودیت زمانی به طور معنی داری با گروه تمرین عادی تفاوت داشت (05/0 > P).

تمرینات شطرنج با محدودیت زمانی ممکن است باعث ایجاد تغییرات مثبتی در سطح قشر مغزی از طریق تعدیل فعالیت امواج تتا شود. بنابراین، تمرینات شطرنج با محدودیت زمانی می تواند یک مداخله موثر برای بهبود امواج مغزی و فعالیت الکتریکی قشر مغز و به طور بالقوه ارتقای عملکرد مغزی شطرنج بازان باشد.