تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع سیل با استفاده از دو روش نسبت فراوانی و شاخص آماری (مطالعه موردی: حوضه آبریز آجی چای)

سیلاب ها از مهم ترین و فراوان ترین مخاطرات ژیومورفیک در کشور محسوب می شوند که همه ساله خسارت های زیادی را برجای می گذارند. حوضه آبریز آجی چای در استان آذربایجان شرقی نیز به دلیل گستردگی مساحت و دارا بودن شرایط خاص توپوگرافی همه ساله شاهد وقوع سیلاب های مخرب است. هدف اصلی این تحقیق تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع سیل در سطح این حوضه است. برای دستیابی به این هدف از هجده پارامتر موثر در وقوع این مخاطره و همچنین دو روش آماری نسبت فراوانی (FR) و شاخص آماری (SI) استفاده شد. پارامترهای بررسی شده عبارت بودند از: ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارش، فاصله از آبراهه، تراکم آبراهه، شاخص پوشش گیاهی، کاربری اراضی، فاصله از پل، فاصله از سد، لیتولوژی، گروه های هیدرولوژیکی خاک، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص حمل رسوب، شاخص قدرت آبراهه، بافت زهکشی، ژیومورفولوژی و انحنای زمین. برای تعیین وزن پارامترها و اجرای مدل های تحقیق از موقعیت نقاط سیلاب های گذشته در منطقه استفاده شد. نقشه های نهایی از حاصل ضرب وزن های هر یک از طبقات پارامترها در لایه های اطلاعاتی آنها تهیه شد که با استفاده از ابزار Natural Breaks در پنج دسته طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که الگوی توزیع فضایی پهنه های خطر در هر دو مدل مشابه است. به این ترتیب که مناطق پایین دست حوضه و اطراف آبراهه های اصلی منطقه پرخطرترین پهنه ها هستند. ارزیابی دقت نتایج هر دو مدل با منحنی ROC نشان داد که مقادیر سطح زیر منحنی برای مدل های SI و FR به ترتیب 945/0 و 919/0 بوده است که عملکرد عالی هر دو مدل را در تهیه نقشه پتانسیل خطر وقوع سیل نشان می دهد.