شناسایی عوامل موثر بر موفقیت استارتاپ ها: مطالعه ای پدیدارشناسانه

استارتاپ به هر شرکتی گفته می شود که در زمینه رشد، تجاری سازی و ایجاد کالاها، خدمات یا مکانیسم های کاملا جدید کار می کند و توسط مالکیت معنوی یا فناوری جدید هدایت می شود. استارتاپ ها تاثیر به سزایی در توسعه اقتصادی دارند و علاوه بر ایجاد شغل و ثروت آفرینی بواسطه نوآوری و فعالیت های فناورانه، تغییرات مهمی در بافت اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی کشورها ایجاد کرده اند. در عصر حاضر، استارتاپ ها یا شرکت های نوپا نقش چشمگیری در کارآفرینی دارند. این شرکت ها نقش پررنگی در توسعه اقتصاد دانش بنیان داشته و منشاء تحولات اجتماعی متعددی هستند. نوآوری بواسطه شرکت های نوپا، یکی از راه های افزایش مزیت رقابتی می باشد و به عنوان یکی از مهم ترین رویکرد های راهبردی شرکت ها برای دستیابی به موفقیت های بلندمدت در نظر گرفته می شود. استارتاپ ها به موتور متحرکه اقتصاد کشورهای در حال توسعه تبدیل شده اند ولی بسیاری از آنها نمی توانند به فعالیت خود در بلندمدت ادامه دهند. بیست درصد استارتاپ ها در سال اول و بیش از نیمی از آنها در پنج سال اول شروع فعالیت، از عرصه رقابت خارج می شوند. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل موثر بر موفقیت استارتاپ ها می باشد. پژوهش حاضر از منظر هدف، یک پژوهش کاربردی است. این پژوهش با رویکرد کیفی و بصورت اکتشافی با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شده است. چهارده نفر از مدیران استارتاپ های موفق در دو استان قزوین و زنجان بصورت هدفمند مبتنی بر معیار (فعال و سودآور بودن) انتخاب شدند و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. تحلیل داده ها با رویکرد هفت مرحله ای کلایزی انجام گرفت. ابتدا متن مصاحبه ها چندین بار به طور دقیق مطالعه شد. سپس عبارت های معنی دار شناسایی شدند. در مرحله بعد، مفهوم این عبارت های معنی دار تدوین شد و در قالب مضمون های سازمان دهنده (خوشه های مضمونی) سازماندهی شد. سپس این خوشه ها توصیف شدند و بعد، شرح ساختار زیربنایی پدیده مورد بررسی تدوین شد. در نهایت فرایند تحلیل با اعتبارسنجی یافته ها بواسطه دریافت بازخورد از مشارکت کنندگان تکمیل شد. پس از تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، عوامل موثر بر موفقیت استارتاپ های موفق در قالب 8 مضمون سازمان دهنده و 26 مضمون پایه استخراج شد. مضمون های سازمان دهنده عبارتند از: «تفکر سیستمی»، «آینده نگری فعال»، «خلاقیت و نوآوری»، «یادگیری سازمانی»، «تیم سازی»، «تامین مالی»، «مهارت های کسب وکار»، و «بازارگرایی». مقوله تفکر سیستمی شامل از سه مضمون پایه انطباق پذیری، رشد برنامه ریزی شده، و هماهنگی میان وظیفه ای می باشد. مقوله آینده نگری فعال از چهار مضمون پایه هدف گذاری، خودکارآمدی و سخت کوشی، تجربه و علاقه به کار، و ریسک پذیری تشکیل شده است. مقوله خلاقیت و نوآوری شامل سه مضمون پایه ایده پردازی خلاقانه، بکارگیری فناوری های نوین، و طراحی و تولید محصولات کاربردی می باشد. مقوله یادگیری سازمانی از سه مضمون پایه پذیرش تغییر، یادگیری مستمری و تسهیم دانش تشکیل شده است. مقوله تیم سازی شامل سه مضمون پایه تخصص گرایی، کار تیمی، و مسیولیت پذیری و پاسخگویی می باشد. مقوله تامین مالی از دو مضمون پایه جذب سرمایه و درآمدزایی تشکیل شده است. مقوله مهارت های کسب وکار شامل سه مضمون پایه حل مساله، تصمیم گیری، و تبلیغات و اطلاع رسانی می باشد. و در نهایت مقوله بازارگرایی از پنج مضمون پایه انتخاب بازار هدف و ایجاد تمایز، مشتری گرایی، آوازه جویی، توسعه و تنوع محصول، و ارایه خدمات و پشتیبانی تشکیل شده است.  هرچند داشتن ایده خلاقانه برای راه اندازی استارتاپ لازم است و چالش اصلی بسیاری از بنیانگذاران برای شروع یک سرمایه گذاری جدید می باشد ولی به تنهایی نمی تواند موفقیت آن را تضمین کند. از طرف دیگر، شناسایی و بهره برداری از فرصت نیز نقش برجسته ای در موفقیت استارتاپها دارد ولی استفاده از فناوری های جدید، توانایی ایده پردازی را ارتقاء بخشیده اند. تدوین راهبرد رشد مناسب، آینده نگری، داشتن تیم متخصص، توان مالی، قابلیت های بازاریابی و یادگیری از دیگر عوامل کلیدی موفقیت استارتاپ ها می باشند. لازم به ذکر است تفکر سیستمی شرط لازم و نقطه عطف طراحی ساختار و الگو های فعالیت استارتاپی برای انطباق پذیری با تغییرات فناوری و نیازهای مشتریان، و پیوند آنها با یکدیگر است. با این تفکر سازمان ها می توانند هوشمندانه برای مواجهه مدبرانه با فرصت ها و تهدیدهای پیش رو آمادگی لازم را پیدا کنند.