تغییرات تناسب اقلیمی مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی برای کشت محصولات راهبردی گندم و جو در دهه های اخیر

توجه به تناسب اقلیمی در تعیین الگوی کشت، عاملی اساسی در تضمین امنیت غذایی است. در این راستا تناسب اقلیمی مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی طی چهار دهه 1360 تا 1390 برای کشت گیاهان راهبردی گندم و جو ارزیابی شد. جداسازی واحدهای اراضی بر مبنای محدوده تحت پوشش ایستگاه های هواشناسی فعال درهر دهه به روش تیسن صورت گرفت. ارزیابی تناسب اقلیم برای کشت دیم و آبی گندم و جو با توجه به نیازهای اقلیمی آنها با استفاده از روش پارامتریک ریشه دوم انجام شد. نتایج نشانگر کلاس تناسب اقلیم خیلی مناسب در هر چهار دهه برای کشت آبی هر دو محصول در سطح استان بود، در حالی که برای کشت دیم این محصولات به دلیل محدودیت های اقلیمی، کلاس های تناسب متفاوتی از وضعیت متوسط تا نامناسب در نواحی و دهه های مختلف تعیین گردید که می تواند ناشی از نوسانات اقلیمی در منطقه باشد. همچنین نتایج نشان داد تنزل مطلوبیت اقلیمی لزوما باعث کاهش عملکرد نمی شود زیرا ترکیب عوامل کمتر مساعد اقلیمی و اثرات متقابل آنها ممکن است با تغییر طول دوره رشد و بهره گیری از فناوری های نو جبران شود. ارایه الگوی کشت بهینه و جایگزینی گندم دیم با جو دیم براساس تاثیرپذیری تناسب اقلیم اراضی از نوسانات اقلیمی از دیگر نتایج قابل توصیه است.