فعالیت مسیونرهای آمریکایی در ایالت آذربایجان (1210 تا 1310خ)

روابط ایران و آمریکا با روابط فرهنگی در قالب فعالیت های هیات های میسیونرهای مذهبی آمریکایی در منطقه آذربایجان آغاز شد. مبلغان مذهبی آمریکایی در ابتدا با عنوان فعالیت مذهبی در میان مسیحیان، وارد ایران شدند ولی به تدریج فعالیت ها و تبلیغات مذهبی آنها در میان همه مردم ایران گسترش یافت. عملکرد مبلغان آمریکایی نشان می دهد که آنها در پی گسترش نفوذ فرهنگی آمریکا در جوامع مقصد بودند و با برنامه «احیای روح آسیا»، جهانی سازی فرهنگ و مذهب کشور خود را دنبال می کردند. این فعالیت ها در واقع حمله و تعرضی به فرهنگ ایران بود. در این مقاله فعالیت مسیونرهای آمریکا از سال 1210خ هم زمان با ورود اولین گروه مبلغان مذهبی تا سال 1310خ در ایالت آذربایجان مورد بررسی قرار می گیرد. سئوال اصلی پژوهش این است که مبلغان مذهبی آمریکا به عنوان اولین کارگزاران دیپلماسی آمریکا چه اقداماتی در آذربایجان انجام دادند و پیامد این اقدامات چه بود؟ مدعای این پژوهش آن است که مبلغان آمریکایی فعالیت خود را با ساخت کلیسا، مدارس و بیمارستان در آذربایجان شروع کردند و در پوشش اقدامات انسان دوستانه، در جهت هدف اصلی خود یعنی گسترش حوزه نفوذ آمریکا تلاش کردند.