مروری بر نقش بیومارکری DNA توموری در گردش (ctDNA) در تشخیص بیماری سرطان

تشخیص زودهنگام از مهم ترین عوامل در پاسخ به درمان در بیماران مبتلا به سرطان است. تشخیص سرطان در مراحل اولیه نیازمند کشف بیومارکرهای حساس و اختصاصی است. این بیومارکرها می توانند شامل پروتئین ها (انواع آنزیم ها، گیرنده ها، آنتی بادی ها و پپتیدها)، اسیدهای نوکلئیک)از جنس DNA، مانند DNA بدون سلول (cfDNA) و یا از جنس RNA، مانندmicroRNA  یا سایرRNA های غیر کدکننده(باشد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی نقش بیومارکری DNA توموری در گردش (ctDNA) در تشخیص بیماری سرطان است.

برای دستیابی به مقاله های مرتبط با هدف تحقیق، کلیدواژه های ctDNA، cancer و diagnosis در بانک های اطلاعاتی Google Scholar، PubMed و Web of Science جست وجو شد. پس از بررسی و مرور 312 مقاله یافت شده، مقاله های فاقد ارتباط موضوعی دقیق با عنوان و هدف پژوهش از مطالعه خارج شده و در نهایت، 174 مورد از مقاله های مرتبط وارد مطالعه شدند. پس از مرتبط سازی یافته ها، مقاله ها مطالعه شدند و محتوای مورد نظر اقتباس شد.

به نظر می رسد کهcfDNA ، حاصل تکه تکه شدن DNA در نتیجه ی آپوپتوز، نکروز، ترشح فعال، آسیب یا مرگ سلول و بافت های مختلف است که به داخل جریان خون آزاد می شوند. cfDNA نیز به عنوان یک بیومارکر برای تشخیص، بررسی عود و پیش آگهی برخی سرطان ها استفاده می شود. همچنین، ctDNA نیز جزئی از cfDNA است که شامل قطعه های کوچکی از DNA با طول کمتر از 200 نوکلئوتید است. ctDNA از سلول های توموری درحال گردش در جریان خون و سیستم لنفاوی مشتق می شود. همچنین ممکن است ctDNA مستقیما از سلول های محل تومور که در اثر آپوپتوز و نکروز در حال مرگ اند و یا از طریق رهاسازی فعال از سلول های سالم توموری در جریان خون و سیستم لنفاوی آزاد شوند. مقدار ctDNA در افراد مختلف، متفاوت است و به نوع تومور، محل آن و برای تومورهای سرطانی، به مرحله سرطان بستگی دارد. ارزیابی میزان ctDNA، ردیابی جهش در ctDNA و بررسی رخداد متیلاسیون نابجای ctDNA از بیومارکرهای مطرح در تشخیص، تعیین پیش آگهی و تعیین مسیر درمان برای بیماران سرطانی است. کنترل سرطان ها با اندازه گیری ctDNA دینامیک در خون، پلاسما یا سرم، یک بخش جدید و در حال توسعه در تحقیق هاست.

به نظر می رسد که با وجود چالش های موجود در کاربرد بالینی ctDNA ها، آنها می توانند در تشخیص زودهنگام سرطان استفاده شوند.