ارزیابی و پایش خشکسالی در دشت قزوین با استفاده از شاخص های مبتنی بر MODIS در گوگل ارث انجین

خشکسالی یک پدیده طبیعی است که سیستم های مختلف اقلیمی، هیدرولوژیکی و محیطی را تحت تاثیر قرار می دهد مدلسازی خشکسالی موضوع مهمی است زیرا به منظور مهار یا کاهش اثرات آن و برای حفظ منابع آبی و مدیریت اجتماعی امری مهم و ضروری تلقی می شود. در این پژوهش با استفاده از شاخص های چندگانه مبتنی بر MODIS و مجموعه داده های بارش CHIRPS به بررسی ویژگی های مکانی و زمانی، شدت و فراوانی خشکسالی در دشت قزوین در بازه زمانی 20 ساله به منظور شناسایی و توصیف خشکسالی بر اساس شاخص های مختلف پرداخته شد. نتایج حاصل از بررسی ها بر اساس شاخص TCI نشان داد که در سال های 2004 و 2020 حدود 63% و 76% از دشت به ترتیب تحت تاثیر خشکسالی متوسط تا شدید قرار دارد، با این تفاوت که نتیجه بررسی شاخص VCI در همین سال های بررسی شده نشان می دهد که تنها 1/54% و 3/67% از سطح منطقه تحت تاثیر، سطوح شدت خشکسالی مشابه را نشان می دهد. بنابراین شاخص TCI نسبت به شاخص VCI تنش خشکی نسبتا بیشتری را برآورد کرده است. از سال 2014 به بعد نواحی شرق و جنوب شرقی دشت به تدریج با روند افزایشی خشکسالی رو به رو هستند و در سال های 2018 تا 2020 با شدت بسیار بیشتری با خشکسالی مواجه شده است. در بررسی همبستگی بین شاخص های مختلف نیز شاخص PDSI بیشترین میزان همبستگی را با شاخص SPI-1 با مقدار عددی 74/0 داشته است. دشت قزوین در حال حاضر به دلیل تغییرات اقلیمی و عدم بهره وری مناسب در استفاده و توزیع منابع آبی در معرض خشکسالی قرار دارد. بنابراین توصیه می شود پایش مداوم خشکسالی و استفاده از سیستم های هشدار اولیه در جلوگیری از وقوع احتمالی رویدادهای خشکسالی به نسبت شدید در آینده و احتمال خطرات ضمنی برای دشت قزوین موثر باشد.