مدیریت ریسک نانومواد مهندسی شده در محیط های کار‎:‎ مرور روایتی بر چارچوب ها و ابزارهای موجود

در اثر پیشرفت چشمگیر فناوری نانو، افزایش مصرف نانومواد مهندسی شده، شکاف اطلاعاتی و عدم قطعیت های موجود در رابطه با ‏مخاطرات محصولات جدید نانو، توسعه و بکارگیری چارچوب ها و ابزارهایی که بتواند از منظر حفظ سلامت انسان و محیط زیست، ‏به شناسایی مخاطرات، کاهش احتمال مواجهه و کنترل ریسک نانومواد مهندسی شده بیانجامد، مورد توجه مراجع مختلف قرار ‏گرفته است. با این حال، در اغلب رویکردهای ارزیابی یا مدیریت ریسک نانومواد مهندسی شده، تمام معیارهای مورد نظر برآورده ‏نمی شوند. این مطالعه با هدف بررسی و معرفی چارچوب ها و ابزارهای توسعه یافته مختلف برای نانومواد مهندسی شده در حوزه ‏مدیریت ریسک ایمنی، بهداشت و محیط زیست در فناوری نانو انجام گردید.‏

جستجوی چارچوب ها و ابزارهای مربوطه در پایگاه های داده ‏Scopus، ‏Web of Science‏ و مراجع ‏NIOSH، ‏ECHA‏ و ‏ISO‏ با ‏استفاده از کلید واژه های «نانومواد مهندسی شده»، «چارچوب»، «ابزار»، «مدیریت ریسک»، «مواجهه شغلی»، «محیط زیست»، ‏‏«ارزیابی ریسک» و «فناوری نانو» انجام شد. از بین نتایج جستجو، چارچوب ها و ابزارهای مدیریت و ارزیابی ریسک ایمنی، بهداشتی ‏و زیست محیطی که به طور مستقیم به مخاطرات، اثرات بالقوه و مدیریت ریسک داده های نانومواد مهندسی شده پرداخته اند، برای ‏مطالعه انتخاب گردید.‏  

از میان نتایج بدست آمده، 17 چارچوب مدیریتی و 11 ابزار ارزیابی توسعه یافته در حوزه مدیریت ریسک شغلی، سم شناختی و ‏زیست محیطی در رابطه با مخاطرات نانومواد مهندسی شده انتخاب شده، مورد معرفی و بحث قرار گرفت. چارچوب ها و ابزارهای ‏مختلف با هدف شناسایی و ارزیابی مخاطرات بالقوه و ریسک ناشی از مواجهه با نانومواد مهندسی شده از منظر دامنه، اهداف، ‏رویکردهای ارزیابی ریسک و خروجی تفاوت داشته و کاربردهای مختلفی را ارائه می کنند.‏

چارچوب ها و ابزارهای مختلف توسعه یافته در رابطه با ارزیابی و مدیریت ریسک نانومواد مهندسی شده، هر یک دارای قابلیت ها، ‏کاربردها و محدودیت های به خصوصی بوده که می تواند سازمان ها را در نیل به اهداف ایمنی، بهداشت و محیط زیست در حوزه ‏فناوری نانو یاری نماید. در حال حاضر، هیچ اتفاق نظری در مورد بهترین ابزار ارزیابی یا چارچوب مدیریت ریسک نانومواد وجود ‏ندارد و نیاز به تحقیق، توسعه و همکاری بیشتر در این حوزه برجسته می باشد.‏