تحلیل انتقادی گونه های تاویل آیات در لطائف الاشارات قشیری‏

بخشی از مناطق نامکشوف «تاویل» در سنت اسلامی، سوابق تاویل گرایی در میراث تفسیری است، تا جایگاه، روند کم وکیف توجه به ابعاد، ظرفیت های ناشناخته و ابواب ناگشوده آن در میان مفسران مسلمان، امکان ترسیم یابد و نیز روشن شدن نقاط ضعف و قوت مفسران در این خصوص و تمهید زمینه ورود به مباحث نوین هرمنوتیکی. تحلیل انتقادی گونه های تاویل آیات در لطائف الاشارات، گامی به سوی این چشم انداز بلند است. این سخن، با گونه شناسی تاویلات قشیری، در پی ارائه خوانشی انتقادی از این گونه ها با روشی تحلیلی- توصیفی به این نتیجه رسیده است که قشیری در لطائف الاشارات، شانی ادیبانه، هنری و صوفیانه دارد. لذا، تاویل های ذوقی او نسبت به تاویل های صحیح و اصولی اش بسامد بالاتری دارند. از میان تاویل های صحیح، بیشترین شمارگان، به «بیان لایه های زیرین معنایی آیات»، آنگاه «بیان مصادیق عینی» اختصاص یافته است. اما از گونه «معنای محتمل از میان چندین معنای احتمالی» خبری نیست. به رغم شورآفرینی و اثربخشی او در مخاطبان نسبت به تعالیم قرآنی، اما برخی تاویل های سطحی، دور از ذهن و ساده انگارانه او با شان علمی اش سازگاری ندارد و راهی به توجیه ندارد.