بررسی نگرش شریعتی و آرنت به جامعه پیشا انقلابی

مقایسه دو اندیشمند اسلامی و غربی یعنی علی شریعتی و هانا آرنت به دلیل تحلیل وضعیت جوامع پیشا انقلابی می تواند گویای دلایل وقوع انقلاب ها و تلاش برای ایجاد یک جامعه جدید باشد. پرسش مقاله حاضر این است که دیدگاه شریعتی و آرنت نسبت به جامعه پیشا انقلابی چه تفاوت و شباهت هایی با یکدیگر دارند؟ فرضیه مقاله این است: از نظر شریعتی و آرنت عمل گرایی، هویت یابی و انسانیت محوری دغدغه جامعه پیشا انقلابی است؛ با این تفاوت که در اندیشه آرنت جامعه مطلوب بنیان گذاشتن سیاست دوستی و مبتنی بر عمل است، اما در دیدگاه شریعتی به جامعه ای ایدئولوژیک و مبتنی بر تغییر دائمی ختم می شود. نقطه مشترک شریعتی و آرنت در این است که خواستار جامعه پویا و ایجاد یک نظام ارزشی جدید بر مبنای عمل و ارزش های انسانی و از بین بردن بی عدالتی و استثمار و استبداد هستند. به همین دلیل توده های مردمی پیشاانقلابی از نظر شریعتی و آرنت، تشنه هویت، معنا و ایجاد یک نظام هنجاری در نظر گرفته می شوند که به دنبال یافتن مسیری برای عبور از ظلم و ستم و ایجاد بستری برای پیاده سازی اصول انسانی هستند. اما از منظر تفاوت ها باید گفت که  رویکرد آرنت با الهام از اندیشه ارسطو، وضع آینده را دائمی و تلاشی برای بنیان گذاشتن دوستی تلقی می کند، از این رو عمل را بر زحمت و معاش ترجیح می دهد. اما در دیدگاه شریعتی، انسانیت موضوعی پایان ناپذیر بوده و وظیفه ذاتی سیاست این است که تحول را به عنوان امری کیفی و دائما در حال تغییر ایجاد نماید. مقاله حاضر از روش مقایسه ای بهره برده است.