جایگاه قدرت در اندیشه اسلامی و دولت مدرن:مطالعه موردی فارابی و فوکو

قدرت به عنوان یکی از مولفه های مهم امور مدنی، عموما موضوع تاملات نظری اکثر فلاسفه سیاسی و اجتماعی بوده؛ پرسش از چیستی و چگونگی قدرت و منشا و مشروعیت آن در این تاملات تئوریک مورد توجه واقع می شده است. در همین راستا، پرسش اصلی این پژوهش آن بوده که قدرت چه جایگاهی در اندیشه اسلامی و دولت مدرن دارد. این تحقیق برای این منظور، دو متفکر از دو گستره تمدنی و زمانی متفاوت را بررسی مقایسه ای کرده است. فرضیه تحقیق بر آن بوده که اگرچه مفهوم قدرت در دستگاه معرفتی این دو متفکر جایگاه قابل توجهی داشته ولی نوع برخورد و نحوه پردازش مفهومی آن تابعی از مبانی فکر متفاوت آن دو است. غایت قدرت در نظام سیاسی مدینه فاضله فارابی، با توجه به مبنای افلاطونی-ارسطویی فلسفه او، سعادت حقیقی است و در نظام سیاسی غیرفاضله تغلب. در حالی که برای فوکو، قدرت ماهیتی اجتماعی دارد و بیش از آن که ذاتا معطوف غایات مدنی باشد روابط و شبکه مناسبات مختلف اجتماعی را در تمام سطوح تحلیل می کند؛ و به بدیل سیستماتیک آن، مقاومت، نیز می پردازد. معهذا در اندیشه فارابی نیز نوعی از مقاومت در نظریه نوابت طرح می شود که اگرچه برای او منفی است اما قابل بازخوانی در بستر رویکرد قرائت انتقادی است. روش پژوهش تفسیری و جمع آوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی بوده است.