بررسی کیفیت کنترل دیابت در جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده شهری شهرستان ساری طی سال 99-1398

دیابت نوع 2 یک مشکل بهداشتی و یکی از فوریت های بهداشتی است که سریع ترین رشد را در سرتاسر جهان دارد. مراقبت از دیابت جزو اولویت های همه سیستم های بهداشت عمومی است. این مطالعه با هدف تعیین کیفیت کنترل دیابت در مراکز پزشک خانواده شهری شهرستان ساری را در سال 1399-1398 انجام پذیرفت.

مطالعه حاضر از نوع مطالعات توصیفی و مقطعی بوده است. حجم نمونه لازم برابر 275 بیمار به دست آمد که با احتساب ریزش در نهایت به صورت تصادفی (جمعا 300 بیمار) انتخاب شدند. 20 خوشه (مرکز) که هر کدام شامل 15 بیمار دیابتی بود تحت کنترل قرار گرفت. جامعه آماری پرونده کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به مراکز خدمات بهداشتی و درمانی شهرستان ساری بود. شایان ذکر است از پرونده بیماران متغیرهای سن، جنسیت، میزان FBS، 2hpp، HbA1c، فشارخون، تری گلیسرید، کلسترول، HDL،LDL، و شاخص توده بدنی و هم چنین معاینه چشم و قطع عضو ثبت شد. تمام اطلاعات دارای مهر پزشک خانواده تاییدکننده و ثبت توسط ایشان بود. در این مطالعه پس از جمع آوری داده ها، میزان مطابقت آن ها با دستورالعمل های ADA تطبیق داده شد. بر طبق گایدلاین انجمن دیابت آمریکا (ADA)، هدف از درمان این بیماری رسیدن به FBS:90-130، HbA1c زیر 7 درصد، 180BS2hpp<، فشارخون زیر 130/80، BMI بین 18/5 تا 24/9، TG زیر 150، LDL زیر 100 و  HDLبیش تر مساوی 50 می باشد. تمامی بررسی های آماری در نرم افزار SPSS نسخه 25 انجام گرفت. از امار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار برای متغیرهای کمی و فراوانی و درصد برای متغیرهای کیفی پرداخته شد.

بررسی 300 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 نشان می دهد که دامنه سنی بین 30 تا 86 سال با میانگین و انحراف معیار 10٫4±5/57 سال داشتند. هم چنین کم ترین نمایه توده بدنی بیماران 21و بیش ترین آن 53 با میانه29/4 و فاصله میان چارکی (32/8-27/20) بود. فشارخون سیستولی بیماران دارای میانه 120 و فاصله میان چارکی(130-110) و فشارخون دیاستولی دارای میانه 75 و فاصله میان چارکی (80-70) بود. پس از مطابقت با دستورالعمل ADA، فراوانی مطابقت قندخون ناشتا (38/4 درصد)، قندخون دو ساعت بعد از غذا (37/1 درصد)، به طور کلی 52 مورد (2/17 درصد) از بیماران کنترل قندخون مطابق با دستورالعمل انجمن دیابت آمریکا داشتند. تری گلیسیرید (39/7 درصد)،  HDLدر (49 درصد) و LDL (55/6 درصد) با دستورالعمل ADA مطابقت داشتند. هم چنین 32 مورد (6/10 درصد) از بیماران کنترل چربی خون مطابق با دستورالعمل ADA داشتند. معاینه چشم (14/6 درصد) یک نوبت، (8/3 درصد) دو نوبت، (1/3 درصد) سه نوبت و (0/3 درصد) چهار نوبت انجام شده است. هم چنین در 65 مورد(21/6 درصد) از بیماران معاینه دقیق پا صورت گرفته است. علاوه بر این 4 مورد (1/3درصد) دارای قطع عضو ناشی از دیابت و 12 مورد (4 درصد) دچار میکروآلبومینوری بودند.

نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان می دهد که وضعیت کنترل دیابت در جمعیت مورد بررسی نسبت به سایر مطالعات در ایران وضعیت بهتری دارد، با این وجود فاصله زیاد آن با استانداردهای انجمن دیابت آمریکا لزوم برنامه ریزی و مداخلات بیش تر ضرورت آموزش صحیح و ارجاع به موقع به مراکز فوق تخصص، آموزش و مداخلات جهت کاهش وزن این بیماران وجود دارد. عواملی مانند سبک زندگی و شرایط اجتماعی- اقتصادی که موسسات و ارائه دهندگان خدمت هیچ کنترلی روی آن ندارند باید توسط سیاست گذاران اصلاح شود