بررسی روش های عمومی و اختصاصی ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک مرتبط با اختلالات اسکلتی- عضلانی - مطالعه مروری نظامند

اختلالات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار یکی از شایع ترین علل غیبت از کار است. در جهت کاهش آسیب های ناشی از این اختلالات ابتدا باید درصدد شناسایی ریسک فاکتورها و عوامل تاثیرگذار بر آن و در مرحله بعد، ارزیابی آن ها برآمد. هدف از این مقاله، مروری نظامند بر روش های عمومی و اختصاصی ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک مرتبط با اختلالات اسکلتی- عضلانی بود.

در این مطالعه مروری، کلیه مقالات چاپ شده به زبان فارسی و انگلیسی در زمینه روش های ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک مرتبط با اختلالات اسکلتی- عضلانی از بازه زمانی 1394 لغایت اواخر 1401(march 2015  تا December 2022) (آخرین تاریخ جستجو) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور جستجوی نظام مند مقالات با استفاده از کلمات کلیدی فارسی (روش شناسی، حمل دستی بار، روش های مشاهده ای، روش های دستگاهی، روش های خودگزارشی، وضعیت بدنی، پرسشنامه، اختلالات اسکلتی- عضلانی، اندام فوقانی، اندام تحتانی، ارزیابی ریسک، ارزیابی ارگونومیک، ارزیابی پوسچر) و معادل انگلیسی آنها در پایگاه های اطلاعاتی PubMed, Google Scholar, SID ، Web of science ،Scopus, Magiran, Iran Medex ,Cochrane Library  و  Embase بود. انجام شد. با استفاده از دستورالعمل بیانیه پریزما (PRISMA) حذف مقالات غیر مرتبط صورت گرفت و نهایتا مقالات کاملا مرتبط بامطالعه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای یافتن منابع خاکستری از پایگاه های GreySource و BASE استفاده شد.

در ابتدا تعداد 1176 مقاله از پایگاه های اطلاعاتی مختلف شناسایی شدند و در مجموع 82 مقاله برای بررسی نهایی انتخاب شدند. در برخی از منابع معتبر روش های ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک مرتبط با اختلالات اسکلتی- عضلانی در سه دسته مشاهده ای (42 مقاله)، دستگاهی (11 مقاله) و خودگزارشی (29 مقاله) طبقه بندی می شوند. روش های مشاهده ای مبتنی بر قلم-کاغذ از رایج ترین روش های مورد استفاده در ارزیابی های ارگونومیک بودند. در بین روش های خودگزارشی بررسی شده، پرسشنامه نوردیک پرکاربردترین ابزار (87% از مقالات) و سپس پرسشنامه کرنل (13% از مقالات) بود. برخی از مشاغل از قبیل پرستاران نیز دارای روش های اختصاصی ارزیابی ریسک فاکتورهای ارگونومیک می باشد (MAPO، DINO).

پیشنهاد می گردد روش های ارزیابی ریسک ارگونومیک بصورت چند عاملی (فردی، شغلی و روانی - اجتماعی) طراحی و همچنین برای مشاغل دارای تنوع بالا در وظایف شغلی، روش های اختصاصی توسعه یابد.