شناسایی و اولویت بندی خسارات وارده به محیط زیست در نظام حقوقی ایران با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری

تخریب محیط زیست یکی از معضلات اجتماعی اساسی عصر حاضر و از اساسی ترین موضوعاتی است که در حقوق محیط زیست به آن پرداخته می شود. گسترش آلودگی های مختلف، تغییر آب وهوا، تحلیل لایه ازن، کاهش تنوع زیستی و تعداد بی شمار معضلات محیط زیستی که حیات انسان ها را در کره خاکی تهدید می کنند و کیفیت حیات را به شدت تقلیل داده اند، واقعیتی انکارناپذیر است که بشر امروزی سخت با آن دست به گریبان است. هدف از پژوهش، ارایه مدلی برای خسارات وارده به محیط زیست در حقوق ایران است. با مرور مبانی نظری و اخذ نظر از خبرگان، موضوع در قالب شش شاخص (آلودگی هوا، آلودگی آب، آلودگی خاک، آلودگی صوتی، آلودگی نفتی، آلودگی رادیو اکتیو) دسته بندی شد؛ سپس پرسشنامه ماتریسی ساخت یافته برای تعیین ارتباطات بینابینی این شاخص ها تدوین گردید. داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری، تحلیل و در پنج سطح در یک شبکه تعاملی ترسیم شد که درنتیجه شاخص «آلودگی هوا» در بالاترین سطح قرار گرفت. لذا با توجه به تاریخچه نسبتا طولانی وضع قوانین و مقررات مرتبط با آلودگی هوا در ایران، بقای این معضل می تواند شاهدی بر عدم توفیق مراجع قضایی ایران در این زمینه باشد. این در حالی است که با ابزارهای قضایی موجود می توان مانع تخلف از قوانین و مقررات مرتبط با آلودگی هوا شد یا عاملان تخلف از این قوانین و مقررات را مجازات و آنها را ملزم به جبران خسارت های وارده نمود.