تحلیل رویکردهای انتقادی نقاشی نوگرای معاصر ایران در بازخوانی نگارگری سنتی

از زمان طرح رویکرد بومی گرایی در اوایل سده حاضر در ایران، شاهد استفاده گسترده و متنوع از نقشمایه های هنرهای سنتی در آثار هنر معاصر بوده ایم. در این میان مواجهه هنرمندان نقاشی نوگرای معاصر نیز با نگارگری سنتی به شیوه ها و رویکردهای مختلفی شکل گرفته که هرکدام پایگاه فکری و اجتماعی ویژه ای داشته و تابع گفتمان های متفاوتی است. لذا این رویکردها ارتباط مشخصی با تحولات و جریانات اجتماعی در تاریخ معاصر ایران دارند و لزوم صورت بندی روشمند آنها بر اساس رویکرد و دلالت های معنایی ساختاری آثار هنری وجود دارد. یکی از مهم ترین این رویکردها، رویکرد «انتقادی» است که طیف متنوعی از آثار هنری قابل مشاهده و دسته بندی است. لذا هدف این پژوهش با فرض وجود نوعی رویکرد انتقادی، بازشناخت و تحلیل ویژگی های آثار شکل گرفته با این رویکرد در دو گروه خودانتقادی و خاورمیانه ای است که به بازخوانی نگارگری سنتی پرداخته اند. این پژوهش کیفی که با روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی منابع کتابخانه ای انجام گرفته، در پی پاسخ به این پرسش برآمده که صورت بندی مواجهه انتقادی نقاشی معاصر ایران با نگارگری سنتی، به چه نحو است و آثار ملهم از آن با چه ویژگی هایی خلق شده است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که نه تنها تعامل نقاشان نوگرای معاصر ایران با نگارگری سنتی، فراتر از غرب گرایی یا سنت گرایی صرف از طریق رویکردهای متنوعی اعم از انتقادی شکل گرفته، بلکه این رویکرد انتقادی، خود شامل گروه بندی متفاوتی شامل خودانتقادی و خاورمیانه ای است و آثار ذیل هر گروه، حائز ویژگی های ساختاری و تشخص گفتمانی است که سبب ساز استقبال یا انتقاد داخلی و خارجی نیز گشته است.