مقایسه نقوش قالی های ناظم صفوی و محرابی قاجار

فرش به عنوان یک هنر ایرانی، جایگاه ویژه ای در بین هنرهای ایرانی و اسلامی دارد. بررسی های تاریخی نشان می دهد که طرح و نقش فرش از مسائل اصلی و مورد توجه هنرمند ایرانی بوده و این دست بافته صرفا به منظور زیراندازی کاربردی بافته نشده و زیبایی و جلوه بصری نیز هم پای کارایی آن مورد توجه بوده است. در دوران مختلف، گرایش به استفاده از طرح ها و نقوش مختلف در فرش مرسوم بوده و به مرور بر غنای طرح و نقش فرش ایرانی افزوده شده است. دوره صفوی، دوره کمال و درخشش قالی بافی محسوب می شود که هنرمندان این دوره آثاری بی همتا از خود به جای گذاشته اند. یکی از این آثار پر مایه، قالی طرح ناظم است که به دست قالی بافان قشقائی پدید آمده است. چند سده بعد و در دوره قاجار به خاطر ارتباط ایران با کشور های اروپائی، تغییراتی در هنر ایرانی به ویژه قالی بافی پدید آمد و طرح محرابی یکی از این نمونه ها است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی ویژگی های طرح و نقش در نمونه قالی های ناظم و محرابی است و این پرسش مطرح است که قالی ناظم صفوی و قالی محرابی قاجار چه شباهت و تفاوتی به لحاظ نقوش دارند و کاربرد هر یک چیست؟ در این پژوهش، به تحلیل و مقایسه ساختار طرح در قالی های ناظم صفوی و محرابی قاجار، شناخت وجوه اشتراک و افتراق در دو قالی مذکور پرداخته شده است. شیوه گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای صورت گرفته و رویکرد آن به شیوه توصیفی - تحلیلی است. بر اساس نتایج پژوهش، مشخص شد که ساختارکلی طرح قالی های ناظم دوره صفوی، با قالی های محرابی شباهت زیادی دارد و تفاوت آن در تزئینات، ابعاد و کاربرد آن است. تطبیق و مقایسه طرح های ناظم و محرابی، نشان از تنوع بیشتر در طرح، فرم و نقوش تکمیلی متن فرش های محرابی قاجار دارد.